جنبش راه سبز - خبرنامه

ترکیه پس از ظهور و به قدرت رسیدن احزاب اسلام گرا به ویژه حزب عدالت و توسعه شاهد دگرگونی‌های گستردۀ اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسیِ داخلی و چرخشی روشن در سیاست‌های منطقه‌ای و بین المللی بوده است. نمونۀ بارز این وضعیت را می توان در سیاست‌های اخیر ترکیه در رابطه با آنچه «بهار عربی» خوانده می شود، ملاحظه کرد. ارسال کمک‌های انسانی با تبلیغات گستردة رسانه‌ای به غزة محاصره شده و تیره شدن روابط آن کشور با دولت اسرائیل نیز نمونه‌ای دیگر از دگرگونی‌های اخیر است. برخی ناظران وضعیت حاضر و استمرار آن را در چارچوب تمایل ترکیه برای احیای صورت نوینی از امپراطوری عثمانی ارزیابی می کنند. رویکردی که لااقل با بخش مهمی از میراث کمالیست‌ها در تعارض قرار دارد. ثبات نسبی در کسب آرای اکثریت مردم ترکیه در چند انتخابات اخیر نیز نشانی از همراهی و تمایل افکار عمومی به استمرار برنامه‌های این حزب قدرتمند ترکیه‌ای است. هرچند، به زعم گروهی از تحلیل گران، نتایج دو انتخابات اخیر در ترکیه نشانه‌های روشنی از سه شقّه شدن جامعه ترکیه را نمایان ساخته است، آرای کمِ حزب عدالت و توسعه در بخش‌های اروپایی ترکیه و نیز در مناطق کردنشین و آرای بالای آن در آناتولی مرکزی مستند این دسته از تحلیل گران برای اثبات فرضیۀ مزبور است. اوج این وضعیت را در انتخابات اخیر مجلس ترکیه می توان نشان داد که نامزدهای علی الظاهر مستقلِ کُرد اما وابسته به حزب صلح و دموکراسی توانستند با فرستادن ۳۶ نماینده (که صلاحیت یکی از آنها رد شد) بخش مهمی از آرای مناطق کردنشین ترکیه را به خود اختصاص دهند. بررسی حاضر، برخی از تحولات حوزۀ کُردنشین ترکیه را مورد توجه قرار می‌دهد.

کردهای ترکیه
در ترکیه گروه‌های قومی متنوعی همچون اکثریت ترک کُرد، لاز، آذری، ترکمن، گرجی، زازا، چرکس، عرب، یونانی، ارمنی،آشوری ها، کلدانی و یهودی و ایزدی (یزیدی) وجود دارد. البته در میان گروه‌های قومی موجود در ترکیه به چند دلیل جایگاه کُردها اهمیت ویژه‌ای دارد. جمعیت بسیار زیاد کُردها، به نحوی که پس از اکثریت ترک، کردها دومین گروه قومی پرجمعیت ترکیه محسوب می شوند یکی از دلایل این اهمیت است. همچنین درگیری‌های قومی چند دهه‌ای در حوزة کُردنشین ترکیه که تلفات بسیار سنگین انسانی و اقتصادی بر جای گذارده، نیز از دیگر سو بر اهمیت این مناطق افزوده است.
در خصوص جمعیت کُردهای ترکیه آمار دقیق و متقنی در اختیار نیست. برخی برآوردها از جمعیت ده تا سی درصدی کُردها اعم از کرمانج‌ها و زازاها در ترکیه خبر می دهند. دایره‌العارف بریتانیکا در سال ۲۰۰۹ جمعیت کردهای ترکیه را حدود ۵/۱۸ درصد کل جمعیت ترکیه اعلام کرده است.
بر طبق قانون اساسی ترکیه،کشور به هشت ناحیه یا استانداری کل تقسیم و هر ناحیه خود متشکل از استانداری هایی است. هر استانداری هم به چند شهرستان و روستاهای تابعه تقسیم می شود. کُردها در مناطق مرکزی، شرقی و جنوب شرقی کشور ساکن هستند و بر طبق برخی برآوردها اکثریت جمعیت ۲۵ استان ترکیه را در نواحی آناتولی شرقی، مرکزی و جنوب شرقی به خود اختصاص داده اند. گروه بسیار زیادی از کردهای ترکیه در دیگر استان‌های مرکزی، شمالی و غربی همچون استانبول و دیگر کلان شهرهای ترکیه زندگی می کنند. روند بسیار گستردة مهاجرت در حوزه کردنشین یکی از دلایل گسترش جمعیت کرد ترکیه در جای جای این کشور است.
زبان‌های کُردی مجموعه‌ای به هم پیوسته از زبان‌ها و گویش هایی است که در مجموعۀ زبان‌های ایرانی جای می گیرند و دارای تنوعی از زبان‌ها و گویش‌ها است. از نظر زبانی کردهای ترکیه به زبان‌های کُردی کرمانجی و زازا سخن می گویند. اگر چه اکثر کردهای ترکیه به کرمانجی سخن می گویند اما برخی منابع جمعیت زازا‌های ترکیه یا دیملی‌ها را حدود چهار الی پنج میلیون نفر بر آورد کرده اند.
از نظر مذهبی اکثر کُردها، همچون دیگر شهروندان ترکیه مسلمان و سُنی مذهب هستند. اما برخلاف اکثریت ترک‌ها که حنفی مذهب اند،کردهای سُنی مذهب عموماً پیرو فقه امام شافعی هستند و فقط اقلیتی از کردها حنفی اند. گروه زیادی از شهروندان ترکیه علوی مذهب اند. علوی‌های ترکیه شامل ترک ها، کردها و اقلیت عرب این کشور نیز می شوند. برآوردها از جمعیت ۱۵ میلیونی علوی‌های ترکیه سخن می گویند. تمرکز و محل استقرار اکثریت علوی‌ها در آناتولی مرکزی است. اقلیت بسیار کمی کرد ایزدی در ترکیه امروز سکونت دارند که عموماً به دلیل نگرانی از مواجهه با تعصبات مذهبی به پنهان کردن آیین خود روی آورده اند. بخش زیادی از پیروان این آئین در سدۀ گذشته از ترکیه مهاجرت کرده اند و عموماً در آلمان مستقر شده اند.

تحولات تاریخی در حوزۀ کردنشین ترکیه
الحاق بخش‌های زیادی از حوزۀ کُردنشین به دولت عثمانی و در خلال جنگ‌های شاه اسماعیل صفوی با سلطان سلیم عثمانی، موجب انضمام آن بخش هایی از ایران به عثمانی شد که پیوندهای فرهنگی و اجتماعی گسترده با دیگر ساکنان ایران داشتند و تا سده‌ها بعد پیامدهای زیادی برای مردم ساکن در این مناطق و نیز دو کشور ایران و عثمانی (و بعدها ترکیه) در پی داشت. کشته شدن چهل هزار تن از علویان به ویژه کودکان، زنان و سالمندان آن حوزة بخشی از این پیامدها است. در دو سدۀ پایانی امپراطوری عثمانی موجی از نابسامانی‌های سیاسی در حوزه کردنشین این امپراطوری روی داد. شورش عبدالرحمن پاشا در سلیمانیه (۱۷۸۶ میلادی) بلباس ها، (۱۸۱۸) بدرخان بیگ (۱۸۴۶-۱۸۴۳) یزدانشیر (۱۸۵۵-۱۸۵۳) شیخ عبیدالله (۱۸۸۰) پسران بدرخان، امیر این عالی بیگ و امیر مدحت بیگ (۱۸۸۹) و... نمونه‌ای از این نابسامانی سیاسی است. انتشار نخستین نشریة کردی در قاهره توسط بدرخان‌ها در (۱۸۹۸) به تدریج می‌رفت که این خیزش‌ها را عنوانی قومی بخشد. در اوایل سدۀ نوزدهم سلاطین عثمانی که نخستین آنها سلطان محمود دوّم بود (۱۸۳۹-۱۸۰۸) یک رشته اصلاحات نظامی و اداری را در پیش گرفتند که نتیجة بخشی از این اصلاحات در هم شکسته شدن قدرت خاندان‌های محلی بود . افسران آلمانی در این اصلاحات که منجر به کاهش قدرت خاندان‌ها و امرای محلی کُرد شد نقش مهمی ایفا کردند.
فروپاشی عثمانی و شکل گیری ترکیة نوین از همان ابتدا و در بطن خود مسئلۀ کردهای ترکیه را بیش از گذشته حساس کرد. طبق قراردادهای پس از ترک مخاصمه و از جمله قرارداد سرو و لوزان مسئلة کردهای عثمانی سابق، یعنی ترکیه و عراق نوین، مورد توجه محافل بین المللی و دولت‌های پیروز جنگ اوّل قرار گرفت و وعده هایی برای تأسیس یک کشور مستقل کُرد در بقایای عثمانی سابق داده شد. هرچند در دوران پایانی امپراطوری عثمانی پاکسازی قومی گسترده‌ای علیه ارامنه، یونانی‌های ساکن در امپراطوری، آشوری‌ها و کلدانی‌ها صورت می پذیرد و در بخشی از این تحرک گروهی از نخبگان کُرد نقش اساسی ایفا کردند اما بخش هایی از حوزة سکونت کُردها هم از این برخوردهای خشن بی‌بهره نبودند.

جنبش‌های سیاسی در حوزه کُردنشین ترکیه
فروپاشی امپراطوری عثمانی به پیدایش ده‌ها کشور و دولت منجر شد. ابتدا در کنفرانس سرو قرار شد برای کردهای عثمانی نیز قلمروی تعریف شود. در مادة ۶۲ و ۶۳ این پیمان به صراحت دربارة حقوق کردهای این حوزه سخن به میان آمد. شریف پاشا یکی از نخبگان کُرد که به نمایندگی از ترکیه در کنفرانس شرکت کرده بود در میانة راه خود را نمایندة کردهای ترکیه اعلام کرد. در برخی منابع از گفتگوی شریف پاشا با وزیر امورخارجة ایران دربارة اعلام استقلال بخش‌های کردنشین ترکیه در زیر قیمومیت ایران سخن گفته اند. در پی مقاومت ترک‌ها به رهبری مصطفی کمال در برابر تحمیلات متفقین در ۱۹۲۳ و با یک گام عقب نشینی نسبت به پیمان سرو، پیمان تازه‌ای عقد شد که به لوزان معروف شد. در این پیمان بر زندگی آزاد همة شهروندان ترکیه صرفنظر از زبان، نژاد و یا مذهب تأکید شد.
الغای خلافت در ۱۹۲۴موجب شد تا مهمترین نماد برادری ترک و کرد در ترکیه از بین برود و دولت آتاتورک سیاست‌های سخت و خشنی علیه همة گروه‌های قومی و به ویژه کُردها در پیش گرفت. با آن که مصطفی کمال به دلیل وضعیت خاص ترکیه در مراحل نخست جنگ استقلال و درگیری نظامی با یونان ابتدا با کردها پیمان بست و حقوق آنها را به رسمیت شناخت. اما به محض اتمام جنگ و به عقب راندن یونانی‌ها برنامه‌های خود را برای نفی تفاوت‌های فرهنگی در ترکیه و ترک سازی شهروندان غیر ترک آغاز کرد.

کُردها وسیاست‌های قومی در ترکیه
قانون اساسی جدید ترکیه در اکتبر سال ۱۹۲۴ در مجلس کبیر تصویب و بر اساس آن ترکیه جمهوری اعلام شد. در قانون اساسی جدید استفاده از زبان کردی در اماکن عمومی ممنوع شد. در ادامه املاک زمینداران بزرگ کُرد مصادره و در اختیار ترک هایی قرار گرفت که بنا بود در حوزه‌های کُردنشین ساکن شوند. این سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی که بر کمرنگ شدن هویت فرهنگی مردم کُرد گرایش داشت به تدریج تا جایی پیش می رود که حتی استفاده از واژة کُرد چه در گفتار یا در نوشتار ممنوع و معادل تبلیغات جدایی خواهانه تروریستی تلقی شد. در مقابل، واژۀ «ترک کوهی» رسم شد و حاصل کار نیز اعتراضات چند ده سالة فعالان کُرد. در این دوران سخت حتی انجام پژوهش‌های علمی و آکادمیک در زمینه کُردشناسی جرم محسوب شده و منع قانونی داشت.
این روند که با سکولارسازی جامعه سنتی ترکیه نیز توأم شد با مقاومت چندین شیخ اعم از ترک و کُرد روبرو گردید. و به این ترتیب رشته‌ای از شورش‌های محلی در مقابل این سیاست‌ها در حوزة کردنشین ترکیه و دیگر نقاط ترکیه آغاز شد. شورش کوچگیری پیش از این روی داده بود اما شورش شیخ سعید پیران (۱۹۲۵)، شورش کمیتۀ خوی بوون یا شورش احسان نوری پاشا در آرارات (۱۹۳۰)، شورش شیخ رضا درسیم(۱۹۳۷)، هر یک نمونه‌ای از این وضعیت تازه است. از ۱۹ جنگ و درگیری نظامی که ارتش و نیروهای مسلح ترکیه از ۱۹۲۴ تا ۱۹۳۸ در آن مشارکت داشته اند ۱۷ مورد در حوزة کردنشین ترکیه روی داده است قیام شیخ سعید پیران جنبة مذهبی داشت.

وی یکی از رهبران سُنی مذهب و از رهبران طریقت نقشبندی بودکه مصطفی کمال را متهم به نابودی دین کرد. تلاش شیخ سعید برای جلب همکاری جامعة علوی کُرد به جایی نرسید و نهایتاً این شورش با اعدام شیخ سعید پیران خاتمه یافت. منازعات و رقابت‌های قبیله‌ای و عشیره‌ای نیز مزید بر شکست این جنبش بود. حرکت آرارات یا قیام کمیتۀ خوی بوون نیز به همین دلایل شکست خورد. این قیام البته ماهیتی ایران دوستانه داشت. رهبری قیام یعنی احسان نوری پاشا جنگ نیروهایش با ارتش ترکیه را پرده‌ای از تاریخ جنگ‌های ایران و توران تشبیه و تأکید داشت که در روح سلحشوری و در خون نجیب ایرانی آنان (نیروهایش) تغییر حاصل نشده و نقصی پدید نیامده است. شورش شیخ رضا درسیمی شورش علویان کرد منطقة آناتولی مرکزی علیه سیاست‌های کمالی بود. این شورش هم به دلیل ساختار عشیره‌ای منطقه و نیز عدم همراهی مجدّانه جامعۀ کُرد سنی مذهب از آن نتوانست مقاومت زیادی از خود نشان دهد و به شکست انجامید.

شاخص‌های توسعة اقتصادی و اجتماعی حوزة کُردنشین ترکیه
مردم کُرد در بخش‌های مختلف کشور ترکیه پراکنده هستند اما حوزۀ کردنشین ترکیه شامل ۲۳ استان واقع در مناطق شرق و جنوب شرق ترکیه می شود که در آنها حدود ۱۳ میلیون نفر سکونت دارند. این عدد ۸/۱۸ درصد جمعیت ترکیه در سال ۲۰۰۰ میلادی (حدود ۴۸ میلیون نفر) را شامل می شود. مساحت این استان‌ها نیز ۹۲/۲۸ درصد مساحت کل کشور ترکیه را در برمی گیرد. نرخ رشد بالای جمعیت این استان‌ها یکی از ویژگی‌های جمعیت شناختی این حوزه است. نرخ رشد سالانة جمعیت ترکیه ۸۳/۱ است. اما در حوزة کردنشین ترکیه این نرخ بالاتر از معدل کشوری است. به عنوان نمونه، نرخ رشد جمعیت در استان شانلی اورفه ۶۵/۳، حکاری ۱۸/۳، وان ۲/۳، شرناق ۹۸/۲، دیاربکر ۱۷/۲، ماردین ۳۳/۲ و باتمان۸۳/۲ است. بُعد خانوار در مناطق کُردنشین نیز از معدل کشوری بالاتر است. در برخی استان‌های کردنشین ترکیه بعد خانوار دو برابر میانگین کشوری است. به عنوان نمونه در شرناق بعد خانوار ۲۵/۸ و در استان موش نیز ۲۵/۸ است. میانگین بعد خانوار در استان‌های ۲۳ گانه ۴۰/۶ است. نرخ مهاجرت در استان‌های مورد توجه این مقاله نسبت به وضعیت سایر مناطق ترکیه متفاوت و حاکی از گسترده تر بودن مهاجرت است. در برخی استان‌ها نرخ مهاجرت به حدود ۱۰ درصد رسیده است. به عنوان نمونه، تنها در تا ۳،۶۰۰،۰۰۰ نفر مرد و سه میلیون نفر زن در این استان‌ها ۲۳ گانه مهاجرت کرده اند.
در سال ۲۰۰۷ نرخ بیکاری در ترکیه ۳/۱۰ درصد گزارش شده است اما نرخ بیکاری در برخی از استان‌های کردنشین، علیرغم نرخ بالای مهاجرت، بالاتر از معدل کشوری است. در گروه استان‌های وان، موش، بتلیس و حکاری ۴/۱۲ درصد و در استان‌های شانلی اورفه و دیاربکر ۲/۱۳ درصد است. در گروه استانی ماردین، باتمان، شرناق و سعرد نرخ بیکاری نزدیک به دو برابر نرخ کشوری یعنی ۹/۱۹ درصد گزارش شده است. ۳/۲۵درصد از کل شاغلین ترکیه در بخش صنعت مشغول به کار هستند اما در مناطق کردنشین این نسبت بسیار کمتر است. به عنوان مثال در استان‌های دیاربکر و شانلی اورفه ۶/۱۵ درصد در بخش صنعت شاغلند و در استان‌های وان، موش، بتلیس و حکاری حدود ۹/۱۲ درصد در بخش صنعت اشتغال دارند. سهم ارزش افزودة ۲۴ استان کردنشین از ارزش افزوده بخش صنعت در سال ۲۰۰۶ حدود ۵/۶ درصد از ۱۰۰ درصد کشوری است.
سرانۀ ارزش افزودة ناخالص برای هر شهروند ترکیه‌ای در سال ۲۰۰۴ حدود ۵۱۰۲ دلار امریکا است. این سهم در استان‌های کردنشین گاه کمتر از نصف معدل و گاه یک چهارم معدل کشوری است. در استان‌های ماردین، باتمان، شرناق و سعرد درآمد سرانه حدود ۱۸۸۶ دلار است. در استان‌های شانلی اورفه و دیاربکر این رقم معادل ۲۳۹۵ دلار است. این نرخ در سال ۲۰۰۶ در استان‌های کردنشین روند نزولی داشته و از آن کاسته شده است.
این ارقام و سایر شاخص‌های توسعه‌ای از آن حکایت دارند که روند توسعۀ اقتصادی و اجتماعی حوزه‌های کردنشین نسبت به سایر نقاط ترکیه نامطلوب تر است. تفاوت این شاخص‌ها از سویی فقر عمومی را در این استان‌های کردنشین به تصویر می کشد و از دیگر سو بیانگر زمینۀ ابراز نارضایتی گسترده تر عمومی نسبت به سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی دولت ترکیه می‌باشد. برخی از تحلیل گران از این وضعیت به عنوان اساس و پایة اقتصادی تجزیه طلبی در ترکیه یاد می کنند و سازمان هایی مانند پ ک ک مدعی هستند کردهای ترکیه در وضعیت استعمار داخلی قرار گرفته اند.

ظهور پ .ک. ک و چالش‌های پیش روی دولت ترکیه
در حوزة کردنشین ترکیه احزاب سیاسی مختلفی در تلاشند تا افکار عمومی را به خود جلب نمایند احزاب فعال در صحنة ملی بدون در نظر گرفتن وجوه قومی و نیز احزاب اسلام گرای منطقه‌ای فعال در مناطق کردنشین ترکیه از جمله این احزابند. اما شواهد حاکی از آن است که در دو دهۀ اخیر بر نفوذ حزب کارگران کرد ترکیه یا پ. ک .ک . در مناطق کردنشین افزوده شده است. از زمان اعلام فعالیت این حزب یعنی از اواخر سال‌های دهة ۷۰ میلادی تا کنون ده‌ها هزار تن از نیروهای دولتی، چریک‌های کرد و نیز شهروندان عادی قربانی درگیری این گروه و نیروهای دولتی شده اند. برخی معتقدند قصور ورزیدن دولت‌های نوین ترکیه از تقویت گروه‌های میانه رو و دموکراتیک کُرد موجب شده است که اوجالان به صورت یگانه شخصیتی بروز کند که کردهای ترکیه بتوانند او را رهبر واقعی خود قلمداد کنند . چراکه در ترکیه طرح هر پیشنهادی دایر بر این که دولت آنکارا از طریق اجرای یک رشته اصلاحات به منظور بر آورده ساختن آرزوهای کردها در زمینه تکلم به زبان کردی و سایر حقوق فرهنگی آنان درصدد تأمین صلح درازمدت برآید، سازش با تروریسم و به خطر افکندن کشور تلقی می شود.
اوجالان تا پیش از ۱۹۷۸ در قالب احزاب چپ و مارکسیست ترکیه فعالیت می کرد و در سال ۱۹۷۸ سازمان پ.ک.ک را با طرح نوعی روایت ابتدایی مارکسیستی ـ لنینیستی که رنگ و رویی دهقانی و روشنفکرستیز داشت با تعدادی از همفکران کرد و تعدادی ترک ترکیه‌ای تأسیس کرد. هدف از تشکیل حزب در ابتدا اعلام استقلال حوزة کردنشین از ترکیه بود. این حزب نیم‌نگاهی نیز به دیگر حوزه‌های کردنشین در کشورهای همسایه داشت. پ.ک.ک در سال ۱۹۸۴ با دولت وارد درگیری شد. این درگیری‌های گستردة نظامی که در جنوب شرقی ترکیه ده‌ها هزار نفر تلفات در پی داشت در سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳ به اوج رسید. در دهة ۹۰ میلادی به تدریج این حزب از ایدة استقلال حوزة کردنشین فاصله گرفت و دستیابی به فدرالیسم را جایگزین شعارهای پیشین کرد. اما در روش این حزب یعنی جنگ مسلحانه تغییری روی نداد. با اعمال فشار ترکیه به سوریه، که در آن روزگار لبنان را در اشغال خود داشت، اوجالان مجبور شد از قرارگاهش در بقاع لبنان خارج شود و پس از مدتی به چنگ نیروهای امنیتی ترکیه افتاد. اوجالان از سال ۱۹۹۹ میلادی در زندان به سر می برد. مراد کاریلان جانشین وی در رهبری حزب است که با استقرار در کوهستان‌های قندیل در شمال منطقه کردنشین عراق، فعالیت‌های خود را از این منطقه هدایت می کند.
با دستگیری اوجالان پ.ک.ک برای کاستن از فشار ترکیه و نیز فشار امریکا و اروپا تاکتیک‌های خود را تغییر داد، از جمله آن که با تأسیس شعبه‌های تازه‌ای لبة تیز حملات خود را افزون بر ترکیه متوجه دیگر کشورهای همسایه نمود. این اقدام هرچند مورد استقبال برخی دولت‌های غربی قرار گرفت اما نتوانست در وضعیت حزب و موازنة قوای موجود تغییری ایجاد کند. درگیری همزمان در چند جبهه برای پ.ک.ک هزینه‌های سنگینی در پی داشت.

حزب حاکم عدالت و توسعه و مسئلة کردهای جنوب شرقی ترکیه
اقبال عمومی به حزب عدالت و توسعه و نیز برخی وعده‌های انتخاباتی آن این خوشبینی را در میان گروه هایی از مردم ایجاد کرده بود تا بتوان برای حل مسائل مرتبط با کردهای ترکیه امیدوار بود. اما پیچیدگی وضعیت سیاسی ترکیه، سنت سخت کمالیسم که در لایه‌های پیچ در پیچ ساختار سیاسی و نظامی ترکیه نفوذ عمیقی داشته و عوامل متعدد دیگر موجب شده تا حزب حاکم خود را چندان درگیر یافتن راه حلی برای حل و فصل مشکلات موجود نکند. این در حالی است که مسئلة کردهای ترکیه به عنوان یکی از موانع ورود آن کشور به اتحادیه اروپا از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. افزون بر مسائل سیاسی و نیز ورود نیروهای کرد در شوراهای محلی و انتخاب شهرداران محلی برای شهرهای جنوب شرقی ترکیه و همچنین اجازة نشر برخی نشریات و کتاب‌ها به زبان کردی در ترکیه، که در نوع خود اقدامی کم سابقه است؛ فعالیت گسترده‌ای نیز در این مناطق آغاز شده است. تأسیس دانشگاه در دیاربکر و نیز چند نقطه دیگر، اصلاحاتی چون توسعه زیربناهای ارتباطی و احداث مراکز صنعتی و اقداماتی از این دست، اگر چه با اقبال نسبی شهروندان روبرو شده است اما فعلاً نتوانسته رضایت تام و تمام منتقدین را فراهم سازد.
از دیگرسو در سال‌های اخیر افزون بر جنگ و درگیری نظامی در بخش هایی از ترکیه، برخوردهای حکومت با اپوزسیون کُرد شدت بیشتری یافته است. بر اساس گزارش حزب صلح و دموکراسی در دو سال اخیر حدود هشت هزار نفر از فعالین کُرد توسط دستگاه‌های امنیتی دستگیر و بازداشت شده و از آن میان حدود چهار هزار تن از آنان به زندان محکوم شده اند. اعتراض ۱۰۶ نفر از شهرداران و اعضای شوراهای محلی به وضعیت رهبر زندانی پ ک ک نیز موجب صدور کیفر خواست دادستان برای محاکمة این افراد به اتهام حمایت از تروریسم شد.کیفرخواستی که اگر به نتیجه برسد می تواند ۲۱۲۰ سال زندان برای این شهرداران در پی داشته باشد.
برگزاری انتخابات اخیر و پیروزی ۳۶ نامزد حزب صلح و دموکراسی یعنی حزب نزدیک به پ ک ک موجب شد تا مسئلۀ کُردها دوباره در سطح افکار عمومی ترکیه جایگاه تازه‌ای به خود اختصاص دهد. هرچند گروهی از تحلیل گران این وضعیت تازه را موفقیتی بزرگ برای کُردهای جنوب شرقی ترکیه قلمداد می کنند اما در همان حال اذعان دارند که با توجه به جمعیت لااقل بیست و پنج درصدی کردها در ترکیه باید سهم آرای نامزدهای کرد بسیار بالاتر از این رقم می بود. این مسئله از آن حکایت دارد که بخش مهمی از کردهای ترکیه با پشتیبانی از نامزدهای حزب عدالت و توسعه و سایر احزاب عملاً مسیر دیگر و متفاوتی نسبت به احزاب کرد در پیش گرفته اند. مسئله کردهای ترکیه یکی از اساسی‌ترین مشکلات پیش روی نظام سیاسی ترکیه است. مشکلی که علیرغم اهمیت روز افزون آن و تأثیر بسیار زیادش بر مناسبات سیاسی داخلی و حتی روابط خارجی ترکیه، به نظر می رسد در کوتاه مدت راه حلی برای آن در پیش رو نیست. این پرسش پیش می آید که آیا مسئلة کُردهای جنوب شرقی ترکیه پاشنه آشیل سیاست‌های نو عثمانی گری دولت اسلام گرای توسعه و عدالت خواهد بود؟



یادداشت­ها:

[1] - T . Evered Kyle, "Regionalism in the Middle East and the Case of Turkey": Geographical Review, Vol. 95, No. 3, New Geographies of theMiddle East (Jul., 2005),pp. 463-477

[2] - Secor Anna There Is an Istanbul That Belongs to Me": Citizenship, Space, and Identity in the City: Annals of the Association of American Geographers, Vol. 94, No. 2 (Jun., 2004), pp.352-368

[3] -Encyclopedia Britanica 2009 BOOK OF THE YEAR printed in USA 2009,p:718

[4] - احسان، هوشمند «کرد یا کردها، مدخلی جامعه­شناختی بر کُردشناسی» فصلنامه گفتگو شماره 40 شهریور سال 1383 :9

[5] - Victoria Arakelova The Zaza People as a New Ethno-Political Factor in the Region): Iran & the Caucasus, Vol. 3/4 (1999/2000), pp. 397-408

[6] - غلام سرور، تاریخ شاه اسماعیل صفوی ترجمه محمدباقر آرام و عباسقلی غفاری فرد، مرکز نشر دانشگاهی، 1374 20 ؛ و همچنین بنگرید به عبدالحسین نوائی، روابط اقتصادی و سیاسی ایران در دوره صفویه انتشارات سمت 1377 صفحه 9 به بعد

[7] - در دوره معاصر نیز با علویان ترکیه گاه و بی گاه برخوردهایی صورت پذیرفته است. تبعید انبوه علویان در دوره جمهوری کمالیستی ترکیه یعنی در سال های 1937 و 1938 نمونه ای از این وضعیت است. جاناتان رندل، با این رسوایی چه بخشایشی مترجم ابراهیم یونسی نشر پانیز 1378 :37

8. مارتین وان برویینسن، جامعه شناسی مردم کُرد( آغا، شیخ و دولت)، ترجمه ابراهیم یونسی، پانیز 1378: 329

9. پیشین

[10] .با استقرار مصطفی کمال در مسند قدرت جمهوری نوپای ترکیه و شکل گیری الگوی نوینی از کشور داری و حکمرانی در آن سرزمین ،که بعدها به کمالیسم تعبیر شد، و تلاش برای حذف هر نوع تمایز فرهنگی و زبانی رشته اقداماتی صورت گرفت که آن ها نیز به نوبت خود به برخی مقاومت ها ی جدّی در میان کُردهای منجر شد

[11] - خوبروی پاک،محمد رضا، اقلیت­ها، نشر شیرازه 1380:29

- [12] آکوپوف (هاکوپیان) و م.ا حصارُف کردان گوران و مسئله کرد در ترکیه ترجمه ایزدی انتشارات هیرمند 1376 : 105.

13. پیشین :129- 130 ؛ و در ماده39 پیمان لوزان چنین تصریح شد: هر شهروند ترکیه می­تواند هر زبانی را که بخواهد، خواه در مناسبات خصوصی یا بازرگانی، خواه در حوزه مذهب، مطبوعات و یا آثار چاپی از هرگونه و خواه در نشست­های همگانی، بی هیچ مرز و بندی آزادانه بکار رود.

[14] - مارتین وان برویینسن جامعه شناسی مردم کُرد( آغا، شیخ و دولت) مترجم ابراهیم یونسی پانیز 1378: 61 در همین خصوص حسن ارفع در کتاب کردها یک بررسی تاریخی و سیاسی منتشر شده در 1966 با گزارشی از سفر 50 روزه خود از ترکیه می­نویسد که متوجه احساسات عمیق آنها نسبت به سلسله عثمانی شده است.چرا که به گفته ارفع کردها بدلایل مذهبی تمایل شدیدی به سلاطین عثمانی به عنوان خلفای اسلامی داشتند ارفع در صفحه 38 کتاب خود تاکید می کند که کردها می خواستند که لااقل مقام خلافت محفوظ و پایدار بماند.

[15] - رابرت اولسن، قیام شیخ سعید پیران، ترجمه ابراهیم یونسی انتشارات نگاه 1377:142

[16] -اقلیت­ها :9

[17] -نوری پاشا ،احسان جنبش ملی کرد در ترکیه، انتشارات توکلی، 1380: 21

[18] - عبدالله اوجالان ، راه انقلاب کردستان«مانیفست»، انتشاراتERNK 1999: 135

مارتین وان برویینسن جامعه شناسی مردم کُرد( آغا، شیخ و دولت):359 15.

16. اولسن,رابرت قیام شیخ سعید پیران، ترجمه ابراهیم یونسی، نشر نگاه 1377: 191

17. پیشین :144

[22] - در این خصوص به کتاب زیر مراجعه شود: احسان نوری پاشا وقایع آرارات خاطرات احسان نوری پاشا، به کوشش کاوه بیات انتشارات شیرازه چاپ اول 1378

[23] . توان به منبع زیر مراجعه کرد- در باره جمعیت کردهای ترکیه

Mutlu Servet Ethnic Kurds in Turkey: A Demographic Study

International Journal of Middle East Studies, Vol. 28, No. 4 (Nov., 1996), pp. 517-541

[24] - تعداد این مناطق اینک به25 استان رسیده است. دو استان از استان­های یادشده در چند سال اخیر به استان تبدیل شده لذا امارهای مربوط به این مناطق در امارنامه­ها در خلال 23استان ارائه شده است که پیش از این در ان چارپوب قرار داشتند

[25].کلیه داده­ها و آمارهای این بخش از سالنامه­های آماری مرکز آمار ترکیه استفاده شده است برای نمونه می­توان به کتاب زیر مراجعه کرد

TURKIYE ISTATISTIK KURUMU(TURKISH STATISTICAL INSTITUTE ) TURKIYE ISTATIK YILLIGAL (TURKEYS STATISTICAL YEARBOOK)2009

[26] -Mutlu Servet Economic Bases of Ethnic Separatism in Turkey: An Evaluation of Claims and Counterclaims: Middle Eastern Studies, Vol. 37, No. 4 (Oct., 2001), pp. 101-135

[27] - Atacan Fulya A Kurdish Islamist Group in Modern Turkey: Shifting Identities: Middle Eastern Studies, Vol. 37, No. 3 (Jul., 2001), pp. 111-144

. [28] به عنوان نمونه می­توان به تایمز انگلستان مورخه 30/6/1999 با مطلبی با عنوان عدالت در پای چوبه­دار مراجعه کرد.

29. بنگرید کریس موریس حکم صادره درباره اوجالان عواطف خشم آلود خطرناک را شعله­ور می­سازد،گاردین انگلستان 30/6/99

[30] . حسن جودی، پ.ک.ک از انقلاب رستاخیز تا انقلاب دموکراتیک گفتگویی با عثمان اوجالان 1380 مرکز انتشاراتی جنبش خلق

[31] - Michael M Gunter The Continuing Kurdish Problem in Turkey after Öcalan's Capture:Third World Quarterly, Vol. 21, No. 5 (Oct., 2000), pp. 849-869

  این جستار پیش‌تر در فصل‌نامه “گفتگو” شماره ۵۹ صفحات۴۳ تا ۵۵ منتشر شده است.

حرکت آرارات یا قیام کمیته‌ی خوی بوون، ماهیتی ایراندوستانه داشت. رهبری قیام یعنی احسان نوری پاشا جنگ نیروهایش با ارتش ترکیه را پرده‌ای از تاریخ جنگهای ایران و توران تشبیه کرد و تأکید داشت که در روح سلحشوری و در خون نجیب ایرانی آنان (نیروهایش) تغییر حاصل نشده و نقصی پدید نیامده است

.

قانون اساسی جدید ترکیه در اکتبر سال ۱۹۲۴ در مجلس کبیر تصویب و بر اساس آن نظام سیاسی ترکیه، جمهوری اعلام شد. در قانون اساسی جدید استفاده از زبان کردی در اماکن عمومی ممنوع شد. در ادامه، املاکِ زمینداران بزرگ کُرد مصادره شد و در اختیار ترکهایی قرار گرفت که بنا بود در حوزههای کُردنشین ساکن شوند. این سیاستهای فرهنگی و اجتماعی که بر کم‌رنگ‌شدن هویت فرهنگی مردم کُرد گرایش داشت به‌تدریج تا جایی پیش میرود که حتی استفاده از واژه کُرد چه در گفتار یا در نوشتار ممنوع و معادل تبلیغات جداییخواهانه تروریستی تلقی شد. در مقابل، واژه‌ی «تُرکِ کوهی» رسم شد و حاصل کار نیز اعتراضات چند ده ساله فعالان کُرد شد. در این دوران سخت، حتی انجام پژوهشهای علمی و دانشگاهی در زمینه کُردشناسی جرم محسوب می‌شد و منع قانونی داشت

نظرات وارده در یادداشت ها لزوما دیدگاه جرس نیست.  

جـــرس: مراسم بزرگداشت استاد احمد قابل، روز یکشنبه آینده (هفتم آبان ماه) با سخنرانی محسن کدیور در مالزی برگزار خواهد شد.

تشکل «راه سبز ایرانیان مالزی» (رسام)، طی گزارشی در صفحه فیس بوکی خود اعلام کرده است که موضوع سخنرانی آقای کدیور، "مجاهدتهای علمی استاد احمد قابل" خواهد بود.

این مراسم در روز یکشنبه ساعت 18-20، 28 نوامبر در محل زیر برگزار می شود:

آدرس: نمازخانه مجتمع امپنگ بلوارد
3rd floor, Ampang boulevard condominium, Ampang point, Jalan Ampang

گفتنی است؛ همان روز نیز، گروهی از کنشگران ایرانی مقیم فرانسه، مراسمی بزرگداشتی را به همین مناسبت در پاریس برگزار خواهند کرد.

در این مراسم که به همت کنشگران ملی-مذهبی (پاریس)، جمعیت رحمان «مسلمانان فارسی زبان پاریس» و کانون دکتر علی شریعتی برگزار خواهد شد، محمد جواد اکبرین، پروین بختیارنژاد، تقی رحمانی، حسن فرشتیان و سراج الدین میردامادی سخنرانی خواهند داشت.

زمان: یکشنبه هفتم آبان 1391برابر 28 اکتبر2012 ساعت 16 تا 18

آدرس:
75Bd. Vincent Auriol
75013 Paris
Métro : Chevaleret, Ligne 6

جـــرس: خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی می‌گوید که یکی از شرکای ایرانی شرکت چینی هوآوی سال گذشته تلاش کرده است آنتن‌های مخابراتی ساخت آمریکا را که در فهرست تحریم‌های جمهوری اسلامی قرار دارد به شرکت ایرانسل بفروشد.

به گزارش رادیو اروپای آزاد، این در حالی است که شرکت چینی «هوآوی» همواره پافشاری کرده است که تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی را نقض نکرده است.

بر اساس گزراش ها، خریدار بالقوه تجهیزات آنتن‌های مخابراتی یعنی ایرانسل که یک شرکت ایرانی ارائه‌کننده خدمات تلفن همراه است می‌گوید قبل از آن که اینکه چنین تجهیزاتی را دریافت کند متوجه شده این تجهیزات در فهرست کالاهای تحریمی قرار دارند و به همین دلیل معامله با شرکت هوآوی را فسخ کرده است.

شرکت چینی هوآوی که دومین شرکت بزرگ جهان در عرصه تولید تجهیزات ارتباطی و مخابراتی است بخشی از قطعات و وسایل مورد استفاده در تولیدات خود را از یک شرکت آمریکایی به نام «اندرو ال‌ال‌سی» خریداری می‌کند.

در همین حال خبرگزاری رویترز می‌نویسد اسنادی در اختیار دارد حاکی از این که شرکتی ایرانی به نام «سوداگستر پرشن ویستا» که دفتر آن در تهران است و اجناس هوآوی را عرضه می‌کند پیشنهاد کرده است که ۳۶ آنتن برجی ساخت شرکت آمریکایی را به «ایرانسل» بفروشد.

بر اساس یکی از این اسناد تجهیزات مربوطه قرار بود روز سوم ماه فوریه سال جاری، زمستان گذشته، در انبارهای شرکت هوآوی در تهران آماده نصب به خریدار تحویل داده شود.

دریافت این آنتن‌ها بخشی از یک قرارداد بزرگ‌تر بین «ایرانسل» و «هوآوی» بوده که شرکت ایرانی «سوداگستر» نقش واسطه یا مجری آن را برعهده داشته است.

در حالی که فروش تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته ساخت آمریکا به ایران از سال‌ها پیش ممنوع شده، شرکت هوآوی نیز در بیانیه‌ای اعلام کرده است که تمام قوانین آمریکا در زمینه صادرات یا تحریم کالا‌ها را رعایت کرده و از شرکت‌های واسطه و طرف قرارداد خود نیز می‌خواهد تا از این مقررات تبعیت کنند.

این در حالی است که در ماه جاری کمیته امور اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا هوآوی را به خاطر «عدم ارائه شواهد لازم مبنی بر رعایت تحریم‌های بین‌المللی آمریکا» مورد انتقاد قرار داد.

در همین حال شرکت ‌ام‌تی‌ان در آفریقای جنوبی که صاحب ۴۹ درصد از سهام «ایرانسل» است اعلام کرده است که شرکت خدمات موبایل ایرانسل در پی خرید ۳۶ آنتن ساخت آلمان بوده که در فهرست تحریم‌ها قرار ندارند، اما هوآوی از طریق واسطه ایرانی خود یعنی شرکت «سوداگستر» اشتبا‌ها جزئیات و مشخصات آنتن‌های ساخت آمریکا را به آنها منتقل کرده است.

خبرگزاری رویترز می‌گوید که شواهد کافی در دست دارد مبنی بر این که چین اکنون به راهی غیرمستقیم برای ایران برای دریافت تجهیزات کامپیوتری ساخت آمریکا بدل شده است.

به گزارش سایت موکریان، نمایندگان این کارگران عصر چهارشنبه با حضور در استانداری کردستان با مسئولان استانداری و مدیرکل تامین اجتماعی کردستان دیدار کردند.

در این دیدار کارگران به مشکلات پیش آمده برای این کارخانه اظهار داشتند: متاسفانه بعد از چند سال کار و تلاش کارگران کارخانه فولاد زاگرس کردستان در شهرستان قروه که از ۱۰ سال تا ۱۵ سال سابقه کاری داشته‌اند، به دلیل سیاستهای نادرست مدیران و مسئولان غیر متخصص از کار اخراج شده‌اند و تاکنون کسی پاسخگوی این مشکلات نبوده است.

این کارگران تصریح کردند: مدیریت جدید این کارخانه با جذب نیروهای غیر بومی که تعداد آن‌ها به بیش از ۱۰۰ نفر می‌رسد، به کارگران قدیمی شاغل خود گفته است سر کار حاضر نشوند.

آن‌ها ادامه دادند: کارخانه‌ای با این عظمت که با تلاش و کوشش متخصصان و کارگران رونق گرفته است هم اکنون با اخراج ۶۰ نفر رو به نابودی و ورشکستگی رفته و ما از مسئولان می‌خواهیم قبل از اینکه این واحد نیز بطور جدی‌تری دچار مشکل شود بداد کارخانه و کارگران آن برسند.

این کارگران با بیان اینکه شرایط سختی کار نیز در این کارخانه رعایت نمی‌شود، افزودند: نبود تجهیزات و ایمن‌سازی محیط کار عامل بروز بیماری‌های ریوی شده و در مواردی پیمانکار کارگران بیمار را اخراج کرده و سایر کارگران بیمار از ترس اخراج بیماری را تحمل می‌کنند.

همچنین ۲۵ نفر از کارگرانی که در لیست اخراج قرار دارند، پیش از این دچار حوادث ناشی از کار شده‌اند اما با این حال مدیران کارخانه حاضر به تمدید قرارداد آن‌ها نیستند.

به گفته این کارگران مدیر عامل جدید حتی یکی از کارکنان قبلی را که اخراج شده بود بر سرکار آورده است که این فرد ادعا می‌کند تمامی تصمیمات در کارخانه توسط وی گرفته می‌شود.

آن‌ها می‌گویند: تعداد کارکنان این کارخانه در مجموع ۳۷۰ نفر است که در زمان مدیرعامل قبلی از امکاناتی نظیر سبد کالا برخوردار بودند که در زمان مدیرعامل جدید قطع شده است.

در پایان این جلسه قرار بر این شد که مسئولان استانداری در طول یک هفته به بررسی مسائل پیش آمده بپردازند.

کارخانه ذوب آهن فولاد زاگرس که از سال ۱۳۸۲ به بهره برداری رسیده و بزرگ‌ترین پروژه صنعتی کردستان نام گرفته، با تولید سالانه هفت هزار تن چدن خام و اشتغال۳۵۰ کارگر از دو ماه گذشته تولید خود را متوقف کرده است.

تعطیلی کارخانه آجر سفال سرخه و بیکاری ۶۰ کارگر با سه ماه حقوق معوقه
خبرگزاری ایلنا نیز گزارش داده است که واحد تولید کننده آجر سفال سرخه تعطیل شد و ۶۰ کارگر آن با سه ماه حقوق معوقه بیکار شدند.

حبیب‌اله محقق، دبیر اجرایی خانه کارگر سمنان با اعلام این خبر به ایلنا گفت: اغلب کارگران این واحد تولیدی بیش از ۷ سال سابقه کار دارند که با دست دادن شغل، یافتن شغل جدید برای آنان بسیار مشکل است.

این فعال کارگری در ادامه به دلایل تعطیلی کارخانه آجر سفال سرخه پرداخت و گفت: این کارخانه به سبب مشکلاتی نظیر کمبود نقدینگی و نداشتن بازار فروش دچار مشکل شده بود و اکنون به ناچار از ادامه تولید باز مانده است.

او اضافه کرد: گفته می‌شود دلیل تعطیلی این واحد تولید کننده سفال میزان افزایش بدهی‌های آن به ادارات دارایی و تامین اجتماعی بوده است.

به گزارش کلمه، سیصد فعال مدنی و سیاسی امضاکننده ی این پیام تسلیت، با گرامی داشت این نواندیش دینی در بخشی از پیام خود آورده اند: «قابل زنده است چون روحش زنده است چون روحش آزاد است و چون روحش همچنان با آن نگاه گرم و نجیب و پرمهر به ما می نگرد؛ به همه ما آنچنان که شایسته رحمانیت و عقلانیت شریعتی است که احمد قابل مومن به آن بود. یادش جاویدان باد.»

متن کامل این پیام شرح زیر است:

«من المؤمنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قضى نحبه ومنهم من ینتظر وما بدلوا تبدیلا…»
«از مومنان مردانی هستند که به پیمانی که با خدا بسته بودند وفا کردند.بعضی بر سر پیمان خویش جان باختند و بعضی چشم به راهند و هیچ پیمان خود دگرگون نکرده اند»

احمد قابل از میان ما رفت. با تنی رنجور از رنج زمانه و دردهایی که جانش را فسرده بود ؛ اما روح بلندش هرگز خسته نشد . اکنون او در کمال آرامش از این جهان رخت بربسته و ما را در سوگ خود فرو برده است. سوگ مردی دانشور که از سنت “اسلام رحمانی” و “شریعت عقلانی” برخاسته بود و روحانیت جامه اش نبود, مرامش بود.

احمد قابل پژوهنده مکتب نواندیشی دینی و شاگرد صالح مرحوم آیت الله منتظری به استادش پیوست . استادی که قابل , یکی از نمونه های عالی راهی است که او به سوی اسلام رحمانی گشوده بود. وداع قابل از این جهان, زودهنگام بود اما کوله بارش از توشه های دنیوی و اخروی پر بود. او که لحظه به لحظه مبارزات سیاسی , اجتماعی و فکری روشنفکران مسلمان در سه دهه اخیر از انقلاب و جنگ تا اصلاحات و جنبش سبز را درک کرده بود تنها راه دفاع از دین را ترویج عقلانیت و تدوین شریعتی برآمده از عقلانیت می دانست. تسلط شگرف قابل بر متون و منابع اسلامی مانع از آن می شد که بنیادگرایان و جزم اندیشان او را ناآگاه بخوانند و حتی هنگامیکه جسمش را در بند گرفتند روحش همچنان پرواز می کرد. قابل نه تنها در تفکر که در گفتار هم اهل صداقت و صراحت بود. ریا نمی کرد و دروغ نمی گفت. ترکش های حضور در جبهه های جنگ با دشمن آیین و میهن ایران و صدمات جسمی ناشی از بیماری, سرانجام بدن احمد قابل را از پای درآورد؛ اما قابل زنده است چون روحش زنده است چون روحش آزاد است و چون روحش همچنان با آن نگاه گرم و نجیب و پرمهر به ما می نگرد؛ به همه ما آنچنان که شایسته رحمانیت و عقلانیت شریعتی است که احمد قابل مومن به آن بود. یادش جاویدان باد.

امضاها به ترتیب حروف الفبا:
(ء – آ)
عبدالقیوم ابراهیمی- ، فرزانه ابراهیم زاده، صبا آذر پیک، بابک آذری-ایمان آذریان بروجنی-امیر آریازند-امیرحسین آزاد-عارف آزاد-محمد آقازاده، زهره آقاجری، امین احمدیان، ساسان آقایی، سعیده اسلامیه،سید کوهزاد اسماعیلی، اردوان اصحابی، مرتضی اصلاح چی، نزهت امیر ابادی ، سولماز ایکدر، امید ایرانمهر، لیدا ایاض ، سعیده امین
حامد ابراهیمی نژاد-سمانه ابولپور-مسعود ادیب-علی ارشدی-مجتبی اژه یان-آزاده اسدی-میراردوان اسدی- آزیتا اسکندریون-عسل اسماعیل زاده-رامین اخلومدی-نسرین اکبری نژاد-حمید امین‌اسماعیلی-زهرا اشراقی-مهدی اصل زعیم-داوود افشاری، مهدی افشار نیک-مهدی اقبال-مهدی اقدم-جواد امام-مرضیه امیری-اسدالله امینی-محمد اولیایی فرد-سید محمد علی ایازی- جبار ایری
(ب-پ)
یحیی بارچیان- فهیم باقری-محسن باقری-عمادالدین باقی-، آسیه باکری، رضا باوفا-، مقداد بریمانی، زینب بحرینی-مجتبی بدیعی-سیاوش بسطامی-مسعود بشارتی-داوود بشیری-عماد بهاور- مسعود بهنود، علی بهزادیان نژاد،رضا بهزادیان نژاد، کامیار بهرنگ-میثم بیک محمدی-داوودباقری-هادی باقری-جلیل بیات-محسن بیگلربیگی
فرزانه پژوهش-سعید پورعزیزی-آیدین پیرزه-سعید پورحیدر-امیر پورمحمدعلی-محمد پورملایری-عاطفه پهلوان- محمدحسین پیروزی
(ت-ث)
وفا تابش-علی تاجرنیا-مصطفی تاج زاده-علی تقی پور-غلامحسین تکفلی-مجید تمجیدی-امیر تنها-، محمد تنگستانی، فرشاد توماج-عطا تهرانچی-آتین تهرانی
محمد امین ثامنی-مریم ثروتی
(ج-چ-ح-خ-)
۱- فاطمه خردمند، مرضیه جدا-وحید جعفری-مهرنوش جعفری-جلال جلالی زاده-حمیدرضا جلایی پور-محمدرضا جلایی پور، محبوبه خوانساری، سعیده خدابخش، علیرضا خامسیان ناصر خالقی-جهانبخش خانجانی-حسین خانفرد- رضا خانکی، ابراهیم خانیکی-هادی خانیکی-علی اصغر خدایاری-جلال خرمن بیز-سارا خرمن بیز-محمدحسین خلیلی اردکانی-حامد خوانساری-محمدحسین خوربک-محمدحسین خوشنویس، مصطفی خسروی
۲- حسین حاجبیان-علیرضا حاجعلی-رضا حاجی- مولود حاجی زاده، نجف‌قلی حبیبی-سیف‌الله حقانی-علی حکمت-حافظ حکمی- احمد رضا حکمی، غلامرضا حیدری-سیدمحمود حسینی، مهراوه خوارزمی، مجتبی حسین خانی
۳- حمید جعفری ، امین جمشیدی ، علی جمالی
۴- نسیم چالاکی

(د-ذ-ر-ز)
بهمن دارالشفایی-فخر‌الدین دانش-مصطفی درایتی-محمدصادق درویشی،
بهروز ذاکری-مسعودذهبیون
مریم راد-حسن رادنیا-فاطمه راکعی-احمد رایجی-ناصر رحمتی-کامران رحیمی-ابولفضل رحیمی شاد-محمدرضا رزاقی-پروانه رضا-حسین رفعتی-صدیقه رفیع نژاد-سلطانعلی رفیعی-محمدجواد روح-داوود روشنی-روشن روشنی-حنیف رهبری-امیر علی ریاضی ، شهرام رفیع زاده، اردوان روزبه، رضا رفیعی، طاهره رفیعی، علیرضا رییسی امیر حسین رحیمی - علیرضا رضایی
مریم زمان-حیدرزندیه، سامان زمان زاده
(س)
۱- جلیل سازگارنژاد-علیرضا ساکی-مصطفی سبطی-ملیحه سبطی- سونیتا سراب‌پور؛ امیر حسین سراجی-حسین سربندی-عرفان سروش-سجاد سروش-ملاحت سلحشور-بهرام سلیمانی-داوود سلیمانی-بهرام سمیع-صدرا سمنانی رهبر-علی سمیعی‌زاده-حامد سیاسی راد-سیدشمس‌الدین سیاسی‌راد-ایرج سیرون-سوده سلیمانی-عبدالرحیم سلیمانی
(ش)
سید محمد علی شاپوریان-علی‌اصغر شاپوریان-بهروز شاهرخ نیا-میثم شرفی-حمیدرضا شریعتمداری-عرفان شریفی-محمد شفیعی-، حامد شفیعی، علی‌اصغرشفیعیان-علی شکوری راد-محمدرضا شمس‌آبادی-شهاب الدین شیخی-محمدعلی شیرازی-سعید شیرکوند-احمد شیرزاد-امین شیرزاد-صبا شیروانی، روح الله شهسوار
(ص-ط-ظ)
عاطفه صادقی-رادین صالحی-بهروز صحابه‌تبریزی-مهبد صداقت- بنیامین صدر -کارن صدرا-سید سعید صفوی-سیدعارف صفوی، محمد اسماعیل صحابه
ریحانه طباطبایی، مرجان طباطبایی، علی طباطبایی، -مصطفی طلوعی
محمدرضا ظفرقندی-مریم ظفرقندی،
(ع-غ)
کریم عابدی-وحید عابدینی-فاطمه عباسقلی‌زاده-، عسل عباسیان،محمد صابر عباسیان، علی عبدی محمود عرب-محمدعبایی-ساجده عرب سرخی-فاطمه عرب‌سرخی-فیض الله عرب سرخی-عسکری‌فقیه-سیدعلی عظیمی-مسعود علیزاده، فرهمند علی پور، ارشاد علیجانی
، حمزه غالبی اسدالله غریقی-مریم غفاری-فاطمه غفاری، آبتین غفاری
(ف-ق)
فرشید فاریابی-محمد تقی فاضل میبدی-محمد فاضلی‌کیا-مجید فراهانی-آرتافرهودی، پویان فخرایی ، سروش فرهادیان
مهدی قاسمی-کوروش قاسمی-ابوالفضل قاسمی-علی حسین قاضی زاده، آیدا قجر، -، مریم قدس، جعفر قدیم خانی-پویا قربانی-مریم قربانی فر-بابک قناد-محمد قوچانی، احسان قلمچی
(ک-گ)
شهاب الدین کاراندیش-حسین کاشفی-میثم کاظمی، نازنین کاظمی-مرتضی کاظمیان-صادق کاملان-حسین کبیر- محسن کدیور-محمدجواد کرخی-سعیده کردی نژاد-علی کریم زاده-افشین کریمی-داوود کریمی-محمد کریمی-روح الله کلانتری-، امید کشتکار، فرزاد کفیلی، محمد کیانوش راد-ساجده کیانوش راد-سیاوش کیخایی-محمد کیقبادی
حبیبه گلرخ-کتایون گلرخ-پیمان گلی-سهیل گوهری
ل
مسعود لواسانی
(م)
، حمید مافی، مرتضی مبلغ-احسان مجتهدی-زهرا مجردی-اشکان مجللی-فخرالسادات محتشمی پور- امید محدث، سید محمد محسنی-جلال محمدلو-بهروز محمدی-اروجعلی محمدی-علی حسین محمدی-مهدی محمودیان- قاسم مرادی-یاسر مروت پور-علی مزروعی، حنیف مزروعی -میثم مشایخ-حبیب‌الله مشیری-مسعود مظفری-پژمان مظفری-، حسین مظفری -ابوذر معتمدی فهیمه ملتی-ابراهیم ملکی-احمد منتظری-سعید منتظری آذر-منصوری-سید ابوالفضل موسویان-زینب موسوی-سیدپوریا موسوی- سیدحسن موسوی‌نژاد-سید حسین موسوی تبریزی-ناهید مولوی، مینو مومنی، -کامبیز مهراشا-، محمد حسین مهرزاد، محمدهاشم مهیمنی- روح الله مهیمنی-محسن مهیمنی-اسماعیل میرزایی-فاطمه میریونسی-آرش میلانی-مهدیه مینوی-نرگس مبلغ-سیدحسین موسوی-رضا میرزاییان-سیدعلی میرموسوی-محمد میردامادی، داوود محمدی، میثم محمدی ،
(ن-و-ه-ی)
سعید نادری-رامین ناسوتی-سیدباقر نبوی-راضیه نشاط-حسین نصیری-حسین مظفری-مهدی مظفری-محسن نقاش شوشتری-حسین نقاشی-محمد نعیمی پور-مهدی نوذر-حسین نورانی نژاد-سعید نورمحمدی-رضانیک‌نداف، حسین نیک خواه، شاهین نوربخش
سیدشمس الدین وهابی
سید مهدی هاشمی-سودابه هروی فرد
امیر وارسته حیدری-میثم وره چهر
مهدی یار محمدی، مریم سادات یحیوی-اشکان یزدچی-حسن یوسفی اشکوری-حسن یونسی

جـــرس: هیأت پنج‌نفره پارلمان اروپا راهی ایران می‌شود. از جمله اهداف سفر این هیأت گفت‌وگو درباره ‌حقوق بشر و وضعیت حقوقی زنان اعلام شده است. قرار است که در روزهای آینده کاترین اشتون و سعید جلیلی نیز تماس تلفنی برقرار کنند.

به گزارش خبرگزاری آلمان، با وجود مخالفت‌های زیاد سیاستمداران اروپایی، آمریکایی و اسرائیلی، اعضای "کارگروه ایران" در پارلمان اتحادیه اروپا روز یک‌شنبه (۲۸ اکتبر / ۷ آبان) سفر یک‌هفته‌ای خود به ایران را آغاز می‌کنند. ریاست این هیأت را تاریا کرونبرگ، نماینده‌ی حزب سبز‌ فنلاند در پارلمان اروپا، به عهده دارد. نماینده‌ی آلمان در این هیأت کورنلیا ارنست از "حزب چپ" است.

بر اساس گزارش ها، مقدمات سفر فراهم شده و وزارت امور ‌خارجه‌ جمهوری اسلامی ایران نیز ویزای نمایندگان پارلمان اروپا را صادر کرده است.

نمایندگان پارلمان اروپا و مجلس شورای اسلامی ایران پیشتر سالانه دو بار با یکدیگر ملاقات می‌کردند و در رابطه با مسائل گوناگون به بحث و گفت‌وگو می‌‌پرداختند. آخرین سفر اعضای "کارگروه ایران" در اتحادیه ‌اروپا به ایران در سال ۲۰۰۷ صورت گرفت. پس از آن ملاقات‌ها قطع شد. آخرین تلاش در این زمینه در اکتبر سال گذشته (۲۰۱۱) انجام شد، اما دولت ایران از صدور ویزا برای سیاستمداران اروپایی خودداری کرد.

اعضای "کارگروه ایران" پارلمان اروپا با همتایان خود در مجلس شورای اسلامی و نمایندگان دولت ایران در رابطه با مسائل گوناگون، از جمله حقوق بشر و وضعیت حقوقی زنان، گفت‌وگو خواهند کرد. آنها همچنین برای اطلاع از چگونگی مبارزه‌ی جمهوری اسلامی با قاچاق مواد مخدر به مناطق مرزی در شرق ایران سفر می‌کنند.

اختلاف نظر نمایندگان اروپایی

با وجود اینکه اعضای "کارگروه ایران" پارلمان اروپا تاکید کرده‌اند که مایلند با "نمایندگان اپوزیسیون" نیز ملاقات کنند، سفر آنها به ایران با مخالفت شماری از نمایندگان پارلمان اروپا روبرو شده است. اکثر نمایندگان چپ، سوسیال‌دمکرات و سبزها موافق این سفر هستند. ولی رؤسای فراکسیون لیبرال‌ها و حزب محافظه‌کار دست راستی "ECR" با دیدار هیأت نمایندگی اتحادیه اروپا از ایران به‌شدت مخالفند.

آنها چنین اقدامی را در شرایط فعلی که مذاکرات اتمی به بن‌بست رسیده‌ است و اتحادیه‌ی اروپا تحریم‌های خود علیه ایران را پیوسته گسترش می‌دهد، پیامی نادرست به حکومت ایران قلمداد می‌کنند.

گفت‌وگوی تلفنی اشتون و جلیلی

دفتر کاترین اشتون، هماهنگ‌کننده‌ی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اعلام کرد که بزودی اشتون و سعید جلیلی، نماینده‌ی ارشد جمهوری اسلامی در مذاکرات اتمی، تماس تلفنی برقرار خواهند کرد. تاریخ و جزئیات این تماس اعلام نشده است.

پنج‌شنبه پیش (۱۸ اکتبر/ ۲۷ مهر) دولت روسیه اعلام کرد که به احتمال زیاد گفت‌وگوهای اتمی بین کاترین اشتون، نماینده گروه ۱ + ۵، و سعید جلیلی از سر گرفته می‌شوند.

مذاکرات اتمی با ایران تا کنون نتوانسته‌اند این کشور را به تعلیق غنی‌سازی اورانیوم وادارند. کشورهای غربی و اسرائيل معتقدند که ایران در زیر پوشش اهداف صلح‌آمیز برای دست‌یابی به بمب اتمی تلاش می‌کند. جمهوری اسلامی پیوسته این اتهام را رد کرده است.

مصاحبه مطبوعاتی احمد شهید در مقر سازمان ملل
"احمد شهید" گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران دو روز پس اعلام خبر این اعدامها، در نشستی مطبوعاتی که در جمع خبرنگاران، دیپلماتها و فعالان حقوق بشر در نیورک انجام شد، دولت ایران را مسئول نقض فاحش حقوق بشر خواند و گفت این کشور همچنان در صدر کشورهایی است که مجازات اعدام را اجرا می کند. به گزارش وب سایت صدای آمریکا، وی شدیدا از وضعیت حقوق بشر در ایران ابزار نگرانی کرده و گفته است که هیچ پیشرفتی در بهبودی این وضعیت حاصل نشده است. به گفته احمد شهید محاکمات ناعادلانه، سرکوب روزنامه نگاران، آزار و اذیت اقلیتهای مذهبی همچنان بی وقفه ادامه دارد. وی همچنین به گزارش جدید خویش در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران اشاره کرده و گفته است در این گزارش رفتارهای بی رحمانه دولت ایران را با فعالان حقوق بشر تشریح کرده است. احمد شهید می گوید در گزارش وی با دویست و چهل نفر از کسانی که در اطلاعاتی در این زمینه داشته اند مصاحبه کرده است.

واکنشها در آلمان و کانادا
در آلمان نیز یک هیات پارلمانی از اعضای هیات دوستی پارلمانهای ایران و آلمان اعلام کرده اند که قصد دارند برای هشدار دادن به مقامات ایرانی در خصوص نقض فاحش حقوق بشر به ایران سفر کنند. به گزارش وب سایت رادیو فردا، سه تن از نمایندگان آلمان که در میان آنان یک آلمانی ایرانی الاصل نیز وجود دارد در انتظار اخذ ویزا از دولت ایران هستند. این هیات قصد دارد با نمایندگان مجلس، دانشگاهیان و نمایندگان اقلیتهای مذهبی دیدار کند اما وزارت امورخارجه با ملاقات این هیات با گروههای اپوزیسیون، نمایندگان بهائیان و همچنین زندانیان سیاسی مخالفت کرده است.
از سوی دیگر کانادا نیز بار دیگر ایران را به نقض حقوق بشر متهم کرده است. پس از آنکه نخست وزیر در آستانه اجلاس سالانه سازمان ملل ایران را متهم به تلاش برای محو اسرائیل کرد، وزیر امور خارجه این کشور نیز در نشست اتحادیه بین المجالس که در کبک کانادا برگزار شد، ایران را ناقض فاحش حقوق اقلیتهای دینی، قومی و جنسی خواند. جان برد همچنین در مصاحبه ای با خبرنگاران به اعدامها و احکام سنگسار در ایران اشاره کرد و گفت جامعه جهانی نباید در مقابل این اعمال ساکت بنشیند. در همین حال، شش تن از نمایندگان پیشین مجلس ایران که اکنون در خارج از کشور بسر می برند با ارسال نامه ای برای این نشست از حبس و بازداشت تعدادی از نمایندگان پیشین ایران انتقاد کرده اند. فاطمه حقیقت جو، علی اکبر موسوی خویینی، احمد سلامتیان، حسن یوسفی اشکوری، علی مزروعی، اسماعیل گرامی مقدم امضا کنندگان این نامه بوده اند.

واکنشها مقامات ایران به انتقادات شدید جهانی
واکنشها در ایران به انتقادات اخیر درباره نقض حقوق بشر تنها منحصر به قوه مقننه بوده است. علی لاریجانی، رییس مجلس در نطق پیش از دستوری در مجلس ارائه کرد به شدت به مصاحبه احمد شهید واکنش نشان داد. وی با خطاب قرار دادن بان کی مون دبیرکل سازمان ملل گفت که وی سازمان ملل را با گزارش احمد شهید به سخره گرفته است. لاریجانی گزارش احمد شهید را رقص سیاسی توصیف کرده و گفته است قوانین مجازات در مجلس بر اساس آموزه های قرآن تنظیم شده و سازمان ملل باید به تنوع فرهنگها احترام بگذارد. وی درمقابل، سازمان ملل را متهم به سکوت در برابر اهانت به ادیان کرده و گزارشگر سازمان ملل را فردی ناپخته خوانده و گفته است که این گزارش تاثیری در اراده مقامات ایرانی نخواهد داشت. وی از بان کی مون خواسته است تا بجای پیگیری نقض حقوق بشر در ایران، نقض حقوق بشر در فلسطین را دنبال کند. از سوی دیگر ایرج ندیمی نماینده مجلس ایران در نشست اتحادیه بین المجالس نیز در واکنش به سخنان وزیر امور خارجه کانادا در نشست بین المجالس گفته است که اظهارات وی بی ربط است و مانند آن است که ایران در این نشست از استقلال کبک از کانادا حمایت کند.
این در حالی است که بر سر تصمیم محمود احمدی نژاد برای بازدید از زندان اوین یک مجادله لفظی میان روسای قوه مجریه و قضاییه در گرفته است. احمدی نژاد صادق لاریجانی را متهم کرده است که مانع اجرای قانون اساسی از سوی رییس جمهور در حوزه رعایت حقوق مردم می شود و لاریجانی نیز متقابلا وی را به کج فهمی از قانون اساسی متهم می سازد.

مفهوم نقض فاحش حقوق بشر در ادبیات حقوق بین الملل
در اظهارات احمد شهید به عنوان گزارشگر رسمی سازمان ملل اصطلاح نقض فاحش بکار رفته است. ناظران حقوق بین الملل بر این باورند که چنانچه این اصطلاح در ترجمه فارسی منابع خبری بدرستی منتقل شده باشد می تواند تبعات حقوقی سنگینی را برای ایران داشته باشد. به گفته این ناظران، یکی از تبعات محتمل می تواند انعکاس این گزارش به شورای امنیت سازمان ملل متحد باشد. بر اساس برخی تفاسیر از منشور ملل متحد، شورای امنیت می تواند در صورت نقض فاحش حقوق بشر در هر یک از اعضای عضو می تواند این مسئله را به عنوان تهدید علیه نظم و امنیت جهانی پیگیری کند.


 

احمدی نژاد از همان زمان که نیویورک بود و خبر اجرای حکم شش ماه زندان علی اکبر جوانفکر مشاور مطبوعاتی خود را شنید بنا را بر ناسازگاری گذاشت؛ ابتدا سراغ رهبر جمهوری اسلامی رفت اما کاری از پیش نبرد تا اینکه موعد کنفرانس مطبوعاتی او در 11 مهرماه رسید و در همان کنفرانس اعلام کرد "در حال پیگیری موضوع بازداشت مشاور مطبوعاتی خویش است و حتما در خصوص جوانفکر با کسانی که باید صحبت‌ کند، صحبت خواهد کرد."
او صحبت با کسانی که لازم بود را آغاز کرد و خیلی زود مشخص شد مخاطب او کسی نیست جز صادق لاریجانی رییس قوه قضاییه. در نامه احمدی نژاد به قاضی القضات جمهوری اسلامی آمده بود: "اطلاع داريد که بازديد اينجانب از زندان اوين براي روز دوشنبه 17-07-91 برنامه‌ريزي و روز يکشنبه 16-07-91 از طريق وزير محترم دادگستري به آن قوه محترم اعلام گرديد. پس از ساعتي ايشان اعلام کردند که مسئولين قوه قضائيه مي‌خواهند که اين بازديد به روزهاي آينده موکول گردد. مقتضي است دستور فرماييد در اسرع وقت هماهنگي لازم جهت اين بازديد معمول گردد."

دست رد به سینه رییس دولت
درخواست رییس قوه مجریه از قضاییه مقبول نیفتاد؛ لاریجانی هم در نامه ای با مهر "خیلی محرمانه" برای احمدی نژاد نوشت که که صلاح نمی داند او در این شرایط از زندان اوین بازدید کند.
غلامحسین محسنی اژه ای دادستان کل و سخنگوی قوه قضاییه نیز با فرعی دانستن این درخواست، حل مسایل اقتصادی را دارای اولویت ذکر کرد و گفت: "حدود هفت سال و خرده‌ای از دوره ریاست‌ جمهوری ایشان گذشته و در طول این مدت تقاضایی نشده بود اما اکنون که در ماه‌های پایانی دوره دهم یکی از منتسبین آنها در زندان هستند، ممکن است شائبه سیاسی ایجاد کند."
علی رازینی معاون حقوقی قوه قضاییه با طرح این سوال که مگر روسای جمهور قبلی زندان می رفتند؟ اظهار داشت: "جای رئیس جمهور قوه مجریه است و باید کارهای اجرایی را انجام دهد. زندان های کشور نیز زیر مجموعه قوه قضاییه است و هر کس باید کار خود را انجام دهد."

پاسخ علنی به نامه‌ی محرمانه
تنها یک روز پس از واکنش محسنی اژه ای و پاسخ خیلی محرمانه صادق لاریجانی به درخواست رییس دولت دهم، این محمود احمدی نژاد بود که در نامه ای سرگشاده اخطار قانون اساسی را به رییس قوه قضاییه داد و نوشت: "پاسخ مورخه 91/7/30 جنابعالی که با مُهر "خیلی محرمانه" ارسال گردید، واصل و موجب تشدید نگرانی اینجانب از نحوه اجرای اصول متعدد قانون اساسی از سوی ریاست محترم قوه قضائیه گردید."
احمدی نژاد در آن نامه خود را مجری قانون اساسی دانست که بر اساس اصل 121 قانون اساسی، ریاست جمهوری با سوگند شرعی متعهد به صیانت از حقوق اساسی ملت شده است.
در بخشی از نامه رییس دولت خطاب به رییس قوه قضاییه آمده "به استناد کدام اصل از اصول قانون اساسی جنابعالی می‌توانید امری را تفسیر سیاسی کنید و مانع از اجرای قانون اساسی شوید؟ مگر بناست قوه قضائیه و یا زندان اوین در انتخابات آتی نقشی ایفا نمایند؟ آیا به عنوان رئیس قوه قضائیه می‌توانید به استناد تشخیص سیاسی خود حکمی صادر نمائید؟"

سکوت اصولگرایان
نامه احمدی نژاد به صادق لاریجانی در روزهایی منتشر شد که نمایندگان مجلس مشغول جمع آوری امضا برای طرح سوال از رییس دولت به دلیل بحران اقتصادی این روزهای رییس جمهوری بودند و این احتمال وجود داشت که نمایندگان در همان جلسه خواستار عدم کفایت سیاسی او شوند.
همچنین چند روز پیش از این نامه، آقای خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی در سفر به خراسان شمالی از روسای سه قوه درخواست کرده بود تا آرامش سیاسی کشور را تا روز انتخابات که اواخر خردادماه سال آینده برگزار می شود را حفظ کنند.
چنین بود که اصولگرایان مطیع آقای خامنه ای هرچه احمدی نژاد بیشتر می تاخت کمتر واکنش نشان می دادند؛ در کنفرانس مطبوعاتی 11 مهرماه که رییس دولت به سپاه، قوه قضاییه، مجلس، شهرداری، تبلیغات اسلامی و ... به طرز بی سابقه ای حمله ای کرد آنها باز هم سکوت کردند. در ماجرای درخواست او برای بازدید از زندان اوین نیز از هم کیشان فکری احمدی نژاد کسی از او انتقاد نکرد که چرا برخلاف "حکم مولوی ولی فقیه" آرامش سیاسی کشور را برهم می زند؟
قدم زدن احمدی نژاد روی دیوار نهادهای متعلق به آیت الله خامنه ای با سکوت تامل برانگیز بخش هایی از اصولگرایان مواجه شد. او وارد محدوده خطرناکی شد که مهم ترین نهادهای انتصابی از سوی رهبر ایران در آنجا قرار دارند و معمولا انتقاد از آنها سرانجام خوشی برای انتقاد کننده نداشته است. آنها اگرچه اندکی دیر اما متوجه شده اند احمدی نژاد در ماه های باقی مانده تا پایان عمر ریاستش بر دولت پر هزینه دهم -که نتیجه ای جز تورم 70 درصدی، انشقاق سیاسی، حبس و زندانی شدن تعداد زیادی از نیروهای سیاسی، تشدید تحریم ها، افزایش قیمت ارز و هرج و مرج اجتماعی و اقتصادی و ... نداشته، بازی جدیدی را آغاز کرده که استراتژی آن مشخص نیست اما روزانه تاکتیک های جدید پیدا می شود.

پایان مدارا
با این حال اصولگرایان چند روزی را نظاره گر استراتژی جدید احمدی نژاد بودند تا اینکه صادق لاریجانی عنان از کف داد و در جلسه شورای عالی قضایی احمدی نژاد را به "فهم نادرست از حدود اختیارات قانونی روسای قوا" متهم کرد و اظهار داشت: "جمله‌ها و کلمات ایشان دستمایه رسانه‌های غربی شده و حال می‌پرسند و ادعا می‌کنند که ببینید در زندان‌های ایران چه خبر است که رئیس‌جمهور هم نمی‌تواند از آن بازدید کند، در حالی‌که اینجانب با قاطعیت اعلام می‌کنم که در زندان‌های ایران قوانین به نحو کامل اجرا می‌شود."
وی ضمن اینکه وعده داد به زودی پاسخ مستدل به احمدی نژاد می دهد، تاکید کرد که "باتوجه به نامه اخیر و شرایط پیش آمده به هیچ وجه بدون هماهنگی اجازه بازدید از زندان اوین داده نخواهد شد."
هنوز چند ساعتی از وعده لاریجانی در خصوص پاسخ مستدل به احمدی نژاد نگذشته بود که بعدازظهر همان روز پاسخ تند قضای القضات که ادبیات آن به لحاظ تندی متن، دست کمی از نامه رییس دولت نداشت روی خروجی خبرگزاری ها قرار گرفت.
"بعدازسلام، نامه مورخه 1/ 8/ 91 شما را همزمان با انتشار آن در رسانه‌ها، دریافت نمودم. بسیار متاسفم که در شرایط خاص کنونی و پس از رهنمودهای مقام معظم رهبری دائر بر ضرورت حفظ آرامش و وحدت و توجه به مشکلات مردم، شاهد چنین مکاتبات رسانه‌ای هستیم. از باب انجام وظیفه و تنویر افکار عمومی و دفاع از قانون اساسی و حقوق عامه و جلوگیری از انحرافات و قانون‌گریزی‌ها ناچار از توضیحات زیر می‌باشم و همانطور که در نامه محرمانه گفته‌ام: این سطور را می‌نگارم تا در ذاکره تاریخ بماند."
وی بخش دوم نامه خود خطاب به احمدی نژاد نوشته "مدت مدیدی است که در مقابل حملات غیرمنطقی و غیر قانونی و نسبت‌های خلاف واقع شما به قوه قضاییه و مسئولان آن، سکوت اختیار کرده‌ام. مبنای این سکوت رعایت مصالح نظام و تبعیت از فرامین مقام معظم رهبری در عدم تقابل مسئولان و خصوصا سران قواست. لذا پاسخ نامه اول را به صورت «خیلی محرمانه» ارسال داشتم تا این مصلحت اهم را رعایت کرده باشم. متاسفانه شما به بهانه «حقوق اساسی ملت» نامه دومتان را نیز رسانه‌ای کرده‌اید که علاوه بر سخنان نادرست، نسبت‌های ناروا و خلاف واقع بسیاری در آن مطرح کرده‌اید. سکوت بر این نسبت‌های خلاف واقع ممکن است پاره‌ای اذهان را ره زند که شاید واقع امر همین است که می‌گویید."
وی احمدی نژاد را به سلطانی تشبیه کرد که اموال مرم را غاصبانه تصرف کرده: "مبنای باطلی که تقریبا اکثر دعاوی شما بر آن استوار گشته، باید مورد مداقه قرار گیرد و واضح گردد که چگونه نه فقط در مورد آن اشتباه کرده‌اید بلکه متعمدانه علی‌رغم همه تصریحات قانون اساسی و تفسیرهای روشن شورای محترم نگهبان برآن پای می‌فشرید و برای دیگران خط‌کشی‌های نادرستی ترسیم می‌نمایید و همه را متهم به تجاوز به حقوق خود می‌نمایید. حکایت شما حکایت سلطانی است که اموال و املاک مردم را غاصبانه تصرف کرده بود و به ملک خود منضّم ساخته بود و به همه می‌گفت چرا رعایت ملک سلطان نمی‌کنید!!"
لاریجانی در ادامه ضمن ایجاد تشکیک در دغدغه احمدی نژاد برای صیانت از حقوق ملت اعلام کرد: "آیا واقعا دغدغه شما صیانت از حقوق اساسی مردم است ؟ در این صورت باید به قانون اساسی که سند حقوق اساسی مردم است احترام بگذارید و در موارد اختلاف، به داوری که خود قانون اساسی تعیین کرده، تمکین کنید نه اینکه همواره فراتر از اختیارات مذکور در قانون اساسی و با تفسیری شخصی، نسبت به سایر قوا مدعی شوید و بی‌جهت و بدون دلیل، موجب تنش در جامعه گردید و خوراک تبلیغاتی برای معاندین و دشمنان انقلاب فراهم آورید."

یادآوری وظایف احمدی نژاد
چنین بود که اصولگرایان در برابر حملات احمدی نژاد از لاک رفتار منفعلانه خارج شدند و حمله را آغاز کردند. ناصر مکارم شیرازی و حسین نوری همدانی دو تن از علمای قم با اعتراض شدید نسبت به نامه نگاری ها، ایجاد تنش در جامعه را حرام اعلام کردند و خواستار حل مشکل تورم و گرانی شدند.
احمد توکلی از منتقدان اصولگرای احمدی نژاد هم در واکنش به جدال دولت با دیگر قوه ها چنین گفت: "امیدواریم آقای رئیس دولت از پیمودن ادامه این راهی که در آن قدم گذاشته اند دست بردارد و به مشکلات اساسی مردم که عمدتا ناشی از عملکرد دولت خود ایشان است رسیدگی کند و فشار را از دوش مردمی که این مشکلات را تحمل می کنند، بردارد."
توکلی با بیان اینکه بعد از حرفهایی که رئیس جمهور در آن نامه زد ما سکوت کردیم و ترجیح دادیم التهاباتی ایجاد نشو، اظهار داشت: "اما رئیس قوه قضائیه در نامه مستدل خود چاره ای ندیدند که به برخی نکات از نامه رئیس جمهور که شائبه اخلال در اصل تفکیک قوا که یکی از اصول مهم قانون اساسی است و عدم دیکتاتوری را تضمین می کند پاسخ بدهد."
پرویز سروری قائم مقام جمعیت ایثارگران که تشکل متبوع وی روابط نزدیکی با احمدی نژاد در واکنش به بروز تنش میان احمدی نژاد و لاریجانی اظهار داشت: مسئله ای که امروز شبهه برانگیز شده این است که چرا احمدی نژاد در حالی که علی اکبر جوانفکر در شرایط خاص و قرنطینه قرار دارد و باید به سوالاتی پاسخ دهد، می خواهد از زندان اوین بازدید کند، چون در این شرایط قضات اجازه ملاقات با افراد در شرایط قرنطینه را نمی دهند. معتقدم اگر رئیس دولت خواستار بررسی اوضاع زندانهاست، پس نباید فقط از بند علی اکبر جوانفکر در زندان اوین بازدید کند، بلکه باید از تمامی بخشهای زندان اوین بازدید کرده و در سفرهای استانی خود نیز از سایر زندانهای کشور بازدید کند."

سودای ماه‌های پایانی
احمد نژاد که در جبهه نخست مشغول جنگ با قوه قضاییه است، از سوی قوه مقننه دچار حملاتی شده و اگر همینطور پیش برود برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آینده از دست دولت خارج می شود و به مجموعه ای به نام شورای عالی انتخابات محول می شود. در اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری که علی لاریجانی برای اولین بار در دیدار با یکی از علمای قم از آن خبر داد، وزیر کشور و وزیر اطلاعات به عنوان نمایندگان دولت، یکی از نواب مجلس و رئیس کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی به عنوان نمایندگان قوه مقننه و معاون اول قوه قضائیه و دادستان کل کشور به عنوان نماینده قوه قضائیه ترکیب این شورا را تشکیل می‌دهند. همچنین شورای مذکور دبیر ستاد انتخابات کشور را تعیین می‌کند و کار این شورا سیاست گذاری در اجرای انتخابات است.
دولت اما این رویه را دخالت در کار قوه مجریه و نقص قانون اساسی می داند و معتقد است به انتخابات ریاست جمهوری یازدهم نمی رسد.
این طرح چه به انتخابات ریاست جمهوری برسد یا نرسد نشان از عزم جدی برادر رییس قوه قضاییه در مجلس دارد که هرطور شده می خواهد برگزاری انتخابات را از دست دولت خارج کند.
بدین ترتیب جنگ دولت احمدی نژاد در یک جبهه با قوه قضاییه است و در جبهه دیگر با قوه مقننه. احمدی نژاد که زمانی "نظر او به نظر رهبر جمهوری اسلامی نزدیک تر بود"، حالا به ستیز با اطرافیان آقای خامنه ای برخاسته و روی دیوار آنها قدم می زند. حالا همه مانده اند که آیا او به همین راحتی صندلی خود در پاستور را مانند هاشمی رفسنجانی یا محمد خاتمی رها می کند یا اندیشه ای دیگر به سر دارد.

بنا به گزارش های رسیده، در این مراسم که به همت کنشگران ملی-مذهبی (پاریس)، جمعیت رحمان «مسلمانان فارسی زبان پاریس» و کانون دکتر علی شریعتی برگزار خواهد شد، محمد جواد اکبرین، پروین بختیارنژاد، تقی رحمانی، حسن فرشتیان و سراج الدین میردامادی سخنرانی خواهند داشت.

متن اطلاعیه و جزئیات این مراسم به شرح زیر است:

احمد قابل مجتهد شجاعی که شیوه «خردورزی» را ترازوی سنجش قرار داد، در پژوهش های فقهی خویش با شجاعتی کم نظیر به دستاوردهایی جدید رسید،و در صحنه های اجتماعی و سیاسی با شجاعت و شهامت، با صداقت و درایت همراه خواسته های آزادیخواهانه مردم ایران و جنبش سبز گردید، متأسفانه از میان ما رخت بربست.
به همین مناسبت مجلس بزرگداشتی یکشنبه هفتم آبان 1391 در پاریس برگزار می شود و سخنرانان به بررسی زوایایی از زندگی علمی و اجتماعی ایشان خواهند پرداخت. از همگان دعوت می شود که در مجلس بزرگداشت آن پژوهشگر نواندیش حضور به هم رسانند.

سخنرانان مراسم: محمد جواد اکبرین، پروین بختیارنژاد، تقی رحمانی، حسن فرشتیان و سراج الدین میردامادی.

زمان: یکشنبه هفتم آبان 1391برابر 28 اکتبر2012 ساعت 16 تا 18

آدرس:
75Bd. Vincent Auriol
75013 Paris
Métro : Chevaleret, Ligne 6

کنشگران ملی-مذهبی (پاریس)
جمعیت رحمان «مسلمانان فارسی زبان پاریس»
کانون دکتر علی شریعتی

به گزارش خبرگزاری آلمان، جایزه حقوق بشر اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲ به نسرین ستوده، وکیل زندانیان سیاسی، و جعفر پناهی، کارگردان سینما، تعلق گرفت. این جایزه ۵۰ هزار یورویی همه ساله در شهر استراسبورگ به پنج کاندیدا اعطا می‌شود.

جایزه ساخاروف همه ساله به پنج نفر تعلق می‌گیرد و نامزدهای آن از چند هفته قبل مشخص می‌شوند. این جایزه هر سال به کسانی داده می‌شود که در دفاع از حق آزادی بیان و حقوق بشر صدای خود را بلند کرده و قربانی سکوت شده‌اند.

آندره ساخاروف که این جایزه به نام اوست، قهرمان دمکراسی و حقوق بشر در روسیه شناخته می‌شود.

نسرین ستوده که وکالت بسیاری از فعالان سیاسی، زنان و دانشجویان را بر عهده داشت، در شهریور سال ۸۹ و پس از احضار به دادسرای انقلاب بازداشت شد. او در دادگاه اولیه به اتهام "اقدام علیه امنیت ملی" و "تبلیغ علیه نظام" به ۱۱ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال ممنوعیت از اشتغال به حرفه وکالت و ۲۰ سال محرومیت از سفر به خارج از ایران محکوم شد. حکم حبس تعزیری وی در دادگاه تجدیدنظر به ۶ سال کاهش یافت.

رضا خندان، همسر نسرین ستوده، و مهراوه خندان، دختر ۱۲ ساله‌ی نسرین ستوده، نیز ممنوع‌الخروج شده‌اند. نسرین ستوده از جمله زندانیان سیاسی است که تا به حال از حق قانونی مرخصی محروم مانده‌اند. او پیش از این برنده‌ جایزه‌ی کمیته‌ی بین‌المللی حقوق بشر ایتالیا و انجمن آمریکایی قلم (پن) نیز شده است.

ماریچه اسخاکه، نماینده هلند در اتحادیه اروپا، در توضیح کاندیداتوری نسرین ستوده در وبلاگ خود نوشته بود: « در شرایطی که جهان با پرونده اتمی دولت ایران مشغول است، باید نشان دهیم که مردم ایران را فراموش نکرده‌ایم. نسرین ستوده وکیلی است که برای آزادی دیگران، آزادی خود را فدا کرده است.»

رضا خندان پیش از این به کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران گفته بود: «نسرین از نامزدی خود برای دریافت این جایزه مطلع شده و بسیار خوشحال بود. شنیدن این خبرها و حمایت‌ها خیلی کمکش می‌کند اما کاش شرایطش بهتر می‌شد.»

جعفر پناهی، کارگردان سینما، نیز از سوی دادگاه انقلاب به ۶ سال حبس و ۲۰ سال محرومیت از فیلمسازی محکوم شده است. وی هم‌چنین حق خروج از ایران و گفتگو با رسانه‌های داخلی و خارجی را ندارد.

جعفر پناهی در حال حاضر خارج از زندان به سر می‌برد، اما نسرین ستوده در اوین زندانی است و به دلیل اعتصاب غذا در اعتراض به شرایط حبس و محرومیت از ملاقات با فرزندان خود، به بیمارستان منتقل شده است.

پناهی در سال ۱۹۹۵ برای ساخت فیلم "بادکنک سفید" برنده جایزه دوربین طلایی جشنواره فیلم کن شد. فیلم "دایره" به کارگردانی او نیز که هیچگاه در ایران به نمایش درنیامد، جایزه شیر طلایی جشنواره ونیز را ربود. فیلم "آفساید" پناهی نیز در سال ۲۰۰۶ جایزه خرس نقره‌ای جشنواره برلین را به دست آورد.

جعفر پناهی در درگیری‌ها و آشوب‌های بعد از انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۸۸ دو بار بازداشت شد. او سال گذشته فیلم کوتاهی از زندگی خود در خانه با مضمون محرومیت از حق فیلمسازی و سفر ساخت. این فیلم به صورت مخفیانه از ایران خارج شد و در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد.
گروه موزیک "پوسی رایت" از روسیه ، جوزف فرانسیس، وکیل مدافع حقوق بشر پاکستانی که از حقوق اقلیت‌ها در این کشور دفاع می‌کند، یک گروه از زندانیان سیاسی رواندا و الس بلیاتسیکی، زندانی سیاسی اهل بلاروس، دیگر نامزدهای جایزه ساخاروف امسال بودند.
گروه دختران پانک "پوسی رایت" به خاطر اجرای ترانه‌ای انتقادی علیه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در یک کلیسا به دو سال زندان محکوم شده‌اند. گروه زندانیان سیاسی رواندا نیز در اعتراض به سیاست‌های سرکوبگرانه این کشور به حبس‌های طولانی محکوم شده‌اند.
کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد، و نلسون ماندلا، رهبر مبارزان ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی، برخی از چهره‌های سرشناسی هستند که پیش از این برنده‌ جایزه‌ی ساخاروف شده‌اند. جایزه ساخاروف در سال ۲۰۱۱ به پنج فعال جنبش "بهار عربی" اهدا شده بود.