جنبش راه سبز - خبرنامه

جـــرس: بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه امروز در دمشق، پایتخت این کشور با سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار کرد.

به گزارش بی بی سی، تصاویر این دیدار را تلویزیون سوریه پخش کرد. این اولین تصاویر رئیس جمهوری سوریه در تلویزیون دولتی این کشور پس از چند هفته است.

به گفته تحلیلگران، در این دیدار در مورد آزادی ایرانیانی که اخیرا در سوریه ربوده شدند، گفت و گو شده است.

جلیلی گفته است که ایران اجازه نخواهد داد 'محور مقاومت که سوریه ضلع اساسی آن است، در هم شکسته شود.'

مقامات جمهوری اسلامی از مخالفت با روند صلح بین اسرائیل و فلسطینیان با عنوان "مقاومت" نام می برند.

جلیلی از بیروت و پس از دیدار با مقام‌های بلندپایه لبنان به سوریه سفر کرده است.

همزمان با سفر جلیلی به دمشق، علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران نیز برای مذاکره با مقام‌های ترکیه در باره ایرانیان ربوده شده، به آنکارا سفر کرده است.

دولت ایران در تلاش است تا ایرانیانی را که توسط مخالفان مسلح بشار اسد ربوده شده‌اند، آزاد کند.

روز گذشته یک منبع وابسته به ارتش آزاد سوریه، متشکل از مخالفان مسلح حکومت این کشور، در گفتگو با بی بی سی فارسی گفت که سه تن از چهل و هشت ایرانی ربوده شده در سوریه در اثر بمباران ساختمان محل نگهداری آنان توسط نیروهای دولتی کشته شده اند اما معاون وزارت خارجه ایران گفته است هیچ خبر تائید شده ای مبنی بر کشته شدن این افراد وجود ندارد.

ایران، کلیک دولت آمریکا را مسئول جان ربوده شدگان ایرانی در سوریه دانسته و گفته است که "با توجه به حمایت علنی آمریکا از گروه های تروریستی و ارسال اسلحه به سوریه، مسئولیت تامین امنیت جان چهل و هشت زائر ایرانی ربوده در دمشق متوجه ایالات متحده است."

وزارت امور خارجه ایران به همین دلیل کاردار سوئیس را که حافظ منافع آمریکا در این کشور است به این وزارتخانه احضار کرد.

نشست دولت جدید سوریه
عمر غلاونجی، نخست‌وزیر جدید سوریه یک روز پس از فرار ریاض حجاب، نخست وزیر پیشین، امروز سه شنبه، هفت اوت نشست هیات دولت این کشور را برگزار کرد.

وزیر اطلاع رسانی دولت سوریه گفته است که این نشست نشان می دهد که مقام‌های سوریه به کار خود ادامه می دهند و هر فردی که از (نظام) خارج شود، به راحتی قابل جایگزین است.

دولت آمریکا گفته است که خروج آقای حجاب از سوریه نشان می دهد که دولت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه از درون در حال فروپاشی است.

در همین حال فعالان مخالف دولت سوریه از ادامه گلوله باران مواضع مخالفان و درگیری‌ها در شهر حلب در شمال سوریه خبر داده اند.

نیروهای دولتی سوریه در تلاش هستند تا مناطق تحت کنترل مخالفان مسلح را از دست آنها خارج کنند.

آقای حجاب پس از خروج از سوریه، انتقادهای شدیدی را از حکومت سوریه مطرح کرده و آن را "رژیمی تروریستی" خوانده است.

گفته شده که چند نفر از ورزای دولت سوریه نیز همراه آقای حجاب از کشور خارج شده اند اما وزیر اطلاع رسانی دولت سوریه این مساله را تکذیب کرده است.

ریاض حجاب از اعضای باسابقه و کهنه‌کار حزب بعث سوریه به شمار می رود.

او که ۴۶ سال دارد، از اهالی شهر عمدتا سنی نشین دیر زور در شرق سوریه است.

ادامه درگیری‌ها
تلویزیون دولتی سوریه مدعی شده که نیروهای این کشور با "گروه‌های تروریستی" در نقاط مختلف کشور درگیر شده و توانسته اند خساراتی را به آنها وارد کنند.

تلویزیون سوریه گفته است که این نیروها همچنین موفق به بازپس‌گیری دو پاسگاه پلیس شده اند.

گزارش‌ها حاکی از ادامه درگیری‌ها در دمشق و کشته شدن چند نفر است.
 

جـــرس: به گزارش منابع خبری، جمعی از سپرده گذاران و افرادی که از موسسه مالی و اعتباری ایرانیان مطالباتی دارند در اعتراض به بلاتکلیفی ایجاد شده بعد از ادغام این مجموعه در موسسه مالی و اعتباری قوامین در مقابل بانک مرکزی تجمع کرده اند.

به گزارش خبرآنلاین تجمع کنندگان در اعتراض به عدم پاسخگویی در قبال سپرده ها و مطالبات شان از سوی موسسه ایرانیان و قوامین دست به این تجمع زده بودند که با قول رسیدگی به وضعیت ایشان از سوی بازرسی بانک مرکزی جمعیت در حدود ساعت ۱۴ متفرق شدند.

موسسه اعتماد ایرانیان در سال ۸۹ با مجوز بانک مرکزی از صندوق به موسسه مالی تغییر وضعیت داد و تا سال ۹۱ که بحث ادغام این مجموعه در موسسه مالی و اعتباری قوامین مطرح شد بنا به اطلاعات مندرج در سایت اعتماد ایرانیان ۵۰۰ شعبه فعال در سراسر کشور راه اندازی کرده است.

روابط عمومی بانک مرکزی در مورد رسیدگی به وضعیت مطالبات این موسسه گفت: "در حال حاضر هنوز فرآیند ادغام دو موسسه هنوز تکمیل نشده بنابراین موسسه قوامین نمی تواند پاسخگوی همه مطالبات موسسه اعتماد ایرانیان باشد، البته از سوی دیگر هم به نظر می رسد تجمع کنندگان چون نه از سوی موسسه ایرانیان و نه از موسسه قوامین نتوانسته اند پاسخ درستی دریافت کنند، در مقابل بانک مرکزی تجمع کرده اند و معاونت بازرسی بانک مرکزی مسئولیت رسیدگی به این پرونده را بر عهده گرفته است و به زودی وضعیت این مطالبات و سپرده های مردم مشخص خواهد شد."

قابل ذکر است در میان تجمع کنندگان تعدادی از سپرده گذاران شهرستانی هم حضور پیدا کرده بودند.

روابط عمومی ها چه می گویند؟
به رغم پیگیری های انجام شده از سوی خبرنگار خبرآنلاین هیچ یک از شماره تماس های موسسه اعتماد ایرانیان پاسخ گو نبوده و امکان پیگیری وضعیت پیش آمده وجود ندارد.
اما در سوی دیگر ماجرا، روابط عمومی موسسه قوامین هم در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرآنلاین ضمن بی اطلاعی از زمان به نتیجه رسیدن مراحل ادغام و پرداخت مطالبات و سپرده های مردم در موسسه ایرانیان تاکید بر پیچیده بودن مراحل این ادغام و رسیدگی به وضعیت مطالبات و بدهی های موسسه اعتماد ایرانیان کرد.

روابط عمومی موسسه قوامین در پاسخ به این پرسش که آیا سود دوره زمانی ادغام و در واقع دوره ای که مردم امکان دسترسی به پول خود ندارند را موسسه قوامین پرداخت می کند گفت: "اصل پول و سپرده های مردم توسط موسسه قوامین تضمین شده ولی در مورد سود دوره انتقال به نظر موسسه قوامین هیچ تعهدی نخواهد داشت و البته فرایند ادغام هم به طور حتمی زمانبر است."

از این اظهارات می توان اینگونه برداشت کرد که موسسه ایرانیان در عمل توان پاسخگویی به مطالبات مردم را نداشته است و دلیل اصلی این ادغام هم وضعیت نا مناسب این موسسه بوده است، در حالی که روابط عمومی موسسه مالی قوامین حاضر به تائید و یا تکذیب این مورد نبود.

اعتراض مجلس به بانک مرکزی
البته در همین رابطه ارسلان فتحی پور، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگویی اظهارکرد: در این جلسه تصمیماتی مبنی بر ادغام موسسات مالی و اعتباری گرفته شد، تا این موسسات بتوانند به دلخواه خود با هم ادغام شوند .
وی در مورد بلوکه شدن سرمایه مردم و برخی سرمایه گذاران در برخی موسسات ادغام شده از جمله موسسه منحل شده اعتماد ایرانیان افزود: مسئولان این گونه موسسات باید در ازای اقدامات خلاف قانون از جمله بستن حساب ها و بلوکه کردن سپرده گذاری ها باید پاسخگو باشند؛ چراکه نمی توان با سرمایه مردم بازی کرد.

فتحی پور درباره بلوکه کردن سپرده گذاری ها و بستن سیستم حساب های مردم در موسساتی که قرار است ادغام شوند را به اسم ساماندهی خلاف قانون و شرع دانست و ادامه داد: معنی این کار سامان دهی نیست. این موضوع به ذلالت کشیدن عده ای سهامدار و سرمایه گذار است که به چنین موسساتی اعتماد کردند و سرمایه های خود را به این افراد سپرده اند.

وی تصریح کرد: البته در خصوص ادغام های صورت گرفته، بانک مرکزی باید به مردم پاسخگو باشد. معنی ندارد بانک یا موسسه ای در هم ادغام شوند، اما سرمایه عده ای بلا تکلیف باشد و کسی هم پاسخگو نباشد.
 

 

 

به گزارش مهر، مردم اهواز حدود ۱۰ سال است که به علت کیفیت پائین آب لوله کشی یا همان آشامیدنی مجبور هستند آب آشامیدنی خود را از فروشندگان دوره گرد و البته برخی دیگر با استفاده از دستگاه تصفیه آب خانگی تامین کنند و این امر باعث شده شرایط برای مردم اهواز و سایر شهرهای همجوار سخت شود.

دیدن مردان و زنانی که بشکه های ۲۰ لیتری آب را در شهر جابجا می کنند تا بتوانند آب آشامیدنی و خوردنی خانواده خود را تامین کنند واقعا از صحنه های زننده زندگی روزانه در اهواز به شمار می رود که با گذشت این همه سال مسئولان نتوانسته اند فکری برای حل این مشکل بکنند.

اما در فصل تابستان مردم شهر اهواز علاوه بر اینکه آب لوله کشی آنها قابل شرب نیست با مشکلات دیگری نیز مواجه شده اند و این امر به خصوص در مناطق محروم این شهر مثل کوت عبدالله بیشتر به چشم می خورد که باعث نگرانی بیش از پیش مردم شده است و کام مردم را تلخ کرده است.

ماجرا از این قرار است که مردم وقتی لوله آب را باز می کنند با آبی متعفن با بوی فاضلاب مواجه می شوند که نه تنها قابل شرب نیست که قابل مصرف نیست.

عادل حزباوی یکی از ساکنان منطق درویشیه در کوت عبدالله اهواز در این خصوص می گوید:معمولا این وضع در غروب بیشتر می شود و وقتی لوله را برای مصرف آب استفاده می کنیم با آبی متعفن که بوی لجن می دهد مواجه می شویم. باور کنید من و خانواده حتی اطمینان نداریم با این وضو بگیریم.

وی ادامه داد: بوی آب این روزها به قدی مشمئز کننده است که اگر برای فردی که سرازیر شدن آب از لوله را ندیده باشد این آب را بیاورید بودن هیچ مکسی آن را آب فاضلاب تشخیص می دهد.احساس می کنم تداوم این وضع می تواند سلامت من و خانواده ام را به شدت تهدید کند و مسئولان باید فکری عاجل برای حل این مشکل بکنند.

حزباوی با اشاره به اینکه این روزها مجبور هستیم حتی برای وضو، درست کردن غذا و شستن دست و صورت در برخی مواقع روز هم از آب تصفیه شده استفاده کنیم، تاکید کرد: همانگونه که می بینید مردم ساکن در منطقه ما از تمکن مالی چندانی برخوردار نیستند و این روزها افزایش خرید آب تصفیه شده که هر بشکه ۲۰ لیتری آن ۳۰۰ تومان به فروش می رسد برای خانواده ها مشکل ساز شده است.

نماینده مردم اهواز نیز در این خصوص با تائید وضع پیش آمده برای آب مصرفی بخشی از مردم اهواز که بوی آب آنها مشمئز کننده شده و بوی فاضلاب می دهد به خبرنگار گفت: این روزها تماسهای فراوانی با دفتر من در اهواز انجام می شود که مردم خواستار رسیدگی به این وضع آب لوله کشی در مناطق خود هستند.

سید شریف حسینی افزود: این امر واقعیت دارد که این روزها مردم بخشی از اهواز به خصوص مناطق مسیر کوت عبدالله در برخی از مواقع روز با آبی مواجه می شوند که نه تنها قابل مصرف نیست که برای شستن دست و صورت نیز مناسب نیست و مسئولان باید فکری برای حل این مشکل بکنند.

وی تصریح کرد: در این خصوص با مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اهواز صحبتهایی داشته ام که آنها قول داده اند به زودی این مشکل را حل کنند تا مردم بیش از این ناراضی نباشند. البته آنها وعده داده اند این است که این مشکل تا قبل از عیدفطر حل شود.

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: مسئولان آبفای اهواز قول داده اند این مشکل را با انتقال بخشی از آبی که از شوشتر به سمت آبادان می رود به منطقه کوت عبدالله حل کنند.

حسینی ادامه داد: متاسفانه دو حوضچه تصفیه خانه آب کوت عبدالله اهواز خاکی و سنتی است و این امر باعث می شود کیفیت کار تصفیه آب کاهش پیدا کند ولی مسئولان آبفای اهواز در حال تعمیر و بازسازی این حوضچه ها هستند.

در مدت اخیر در حوزه آب شهرستان اهواز اتفاقات دیگری هم رخ داد. برای نمونه آب چند منطقه اهواز برای چند روز قطع شد و در برخی مناطق کلر موجود در آب آنقدر زیاد می شد که آب غیر قابل مصرف می شد.

نماینده اهواز در این خصوص نیز می گوید: متاسفانه از این موضوع که آب در برخی مناطق قطع شده آگاه هستیم ولی این امر را نمی توان به سهمیه بندی آب نسبت داد بلکه این امر به علت بروز اشکال فنی بوده است ولی انتظار از مسئولان آب اهواز این است که در این شرایط سخت گرما و روزه داری این اشکالات برای مردم به وجود نیاید.

حسینی تصریح کرد: به نظر می رسد شبکه انتقال آب اهواز در برخی مناطق این شهر فرسوده است و نیاز به تعمیر اساسی دارد.

به حال مردم اهواز که زمانی به علت غیر قابل شرب بودن آبشان معترض بودند این روزها باید خود را به آبی عادت دهند که برای شست و شوی دست و صورت هم مناسب نیست. این وضع آنها را یاد این ضرت المثل معروف می اندازد که گل بود به سبزه نیز آراسته شد.
 

جـــرس: معاون منابع انسانی وزیر نفت با تشریح دلایل عدم پذیرش دختران در دانشگاه صنعت نفت، عدم امکان فعالیت خانم‌ها در مناطق دورافتاده عملیاتی صنعت نفت را یکی از این دلایل برشمرد و اعلام کرد: هم اکنون سمت خالی برای استخدام خانم‌های فارالتحصیل دانشگاه نفت نداریم.

به گزارش مهر، کریم سلحشور درباره دلایل توقف پذیرش دختران در دانشگاههای صنعت نفت با بیان اینکه در اجرای طرح توقف دانشجویان خانم در دانشگاه صنعت نفت ملاحظاتی مد نظر قرار گرفته است، گفت: برخلاف سایر دانشگاههای کشور در دانشگاه صنعت نفت پذیرفته شدگان پس از فارغ التحصیلی باید در یکی از مراکز صنعت نفت جذب شوند.

معاون منابع انسانی وزیر نفت با اعلام اینکه در هیچ یک از دانشگاه‌های کشور تعهدی برای استخدام و یا جذب دانشجویان پس از فارغ التحصیلی داده نشده است، تصریح کرد: با توجه به اینکه دانشگاه صنعت نفت بر اساس سیاست های وزارت نفت به عنوان یک دستگاه اداری فعالیت می کند، افراد پذیرفته شده پس از فارغ التحصیلی دریکی از بخش های بالادستی یا پایین دستی صنعت نفت مشغول به کار می شوند.

نماینده تام الاختیار وزیر نفت در امور منابع انسانی با تاکید بر اینکه این محدودیت استخدام و جذب پس از فارغ التحصیلی در هیچ یک از دانشگاه‌های کشور وجود ندارد، اظهار داشت: بر این اساس سایر دانشگاهها بدون کوچکترین محدودیتی اقدام به جذب و پذیرش دانشجوهای خانم و آقا می کنند.

وی با یادآوری اینکه در حال حاضر سیاست اصلی وزارت نفت توسعه بخش بالادستی صنایع نفت و گاز کشور است، اظهارداشت: با توجه به اینکه اکثر طرح‌های توسعه ای در بخش بالادستی نفت و گاز در مناطق صعب العبور و دورافتاده کشور قرار دارند، در این بخش‌ها امکان فعالیت بانوان نفتی وجود ندارد.

سلحشور با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت جذب فارغ التحصیلان خانم دانشگاه صنعت نفت در بخش ستادی تهران و سایر استانها کامل شده است، گفت: با توجه به تکمیل ظرفیت نیازی به پذیرش دختران در دانشگاه صنعت نفت وجود ندارد.

معاون وزیر نفت با بیان اینکه در شرایط فعلی امکاناتی برای فعالیت خانم‌ها در کمپ‌های مناطق عملیاتی و دورافتاده کشور وجود ندارد، تصریح کرد: در این کمپ‌های موقت که به منظور توسعه بخش بالادستی صنایع نفت و گاز ایجاد می شود، تعداد زیادی از آقایان حضور دارند که در بین انبوه کارکنان مرد امکان فعالیت تعدادی از کارکنان خانم وجود ندارد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ خانم فارغ التحصیل از دانشکده صنعت نفت در سامانه استخدام و پذیرش وزارت نفت ثبت نام کرده اند، خاطر نشان کرد: با این وجود، هنوز امکان احراز یک سمت خالی برای فعالیت این خانم‌های فارغ التحصیل از دانشگاه صنعت نفت فراهم نشده است.

سلحشور در پایان خاطر نشان کرد: با تکمیل ظرفیت و ایجاد ظرفیت های خالی برای فعالیت‌های بانوان قطعا امکان از سرگیری پذیرش خانم‌ها برای تحصیل در دانشگاه صنعت نفت فراهم می شود.
 

خبرنگار است و نام های مستعارش فراوان. دیگری هم به چند اسم متفاوت می نویسد و آن یکی دیگر، تنها یک اسم مستعار دارد و از سالیان دور، هم با نام واقعی خود و هم این نام مستعار مطلب می نوشته است.

در سالهای اخیر استفاده از نام مستعار در بین خبرنگاران ایرانی بیش از گذشته شایع شده است. اگر در تحریریه های خبری به ویژه در رسانه های اصلاح طلب این پرسش را با خبرنگاران گروه های خبری مطرح کنیم که آیا تاکنون از نام مستعار استفاده کرده اید اغلب جواب مثبت می شنویم.

گاه شاهدیم نام مستعار یک شخص، چنان مکرر استفاده می‌شود که اسم حقیقی او را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بسیاری از نویسندگان، با نام مستعار خود مشهور می‌شوند و بسیاری نیز با همین نام مستعار در دل تاریخ به ثبت می‌رسند. برخی نویسندگان نام‌های مستعار متعددی دارند و به اقتضای زمان و مکان، از یکی از این اسامی استفاده می‌کنند، برخی نیز در طول فعالیت حرفه‌ای‌شان به تدریج نام‌های مستعار جدیدی را جایگزین نام‌های قبلی می‌کنند.

دهخدا در «چرند و پرند»، دخو نام داشت. «محمد مسعود» با نام مستعار «م . م دهاتی » می نوشت. «رحمان هاتفی» در نوشته های نشریه حزبی اش «حیدر مهرگان» نام داشت. فهرست روزنامه نگارانی که با اسم مستعار از گذشته دور تا کنون می نوشته اند بلند بالاست اما در سال های اخیر بیشتر خبرنگاران داخل ایران به دلیل امنیتی و گاه حرفه ای نام مستعار را برای خود انتخاب کرده اند.

با چند نفر از خبرنگارانی که یک یا چند نام مستعار دارند به گفت و گو نشستیم و آنها روایت این روزهای خود پشت نام های مستعار را نقل کردند.

هویت خبری و حرفه ای ام را پنهان کرده ام

روزنامه نگاری که بیش از ده سال سابقه فعالیت رسانه ای دارد و بعد از انتخابات سال 88 مجبور به انتخاب نام مستعار برای خود شده از چرایی استفاده از نام مستعار می گوید: «من درست بعد از انتخابات سال 88 ریاست جمهوری و بعد از اینکه دیگر به دلایل مختلف نتوانستم در روزنامه های رسمی کار کنم با سایت های مختلف خبری شروع به همکاری کردم ابتدا گزارش هایی برای رسانه های خبری می نوشتم که بیشترشان حول محور اعتراضات بعد از انتخابات بود و طبیعی بود همه آنها را یا بدون نام و یا با نام مستعار منتشر می کردم. در آن وقت هدفم به عنوان روزنامه نگاری که داخل کشور بود تنها کمک به اطلاع رسانی درباره وضعیت بحرانی کشورم بود یعنی فقط به عنوان یک وظیفه به این کار نگاه می کردم .»

اما این خبرنگار بعد از پایان اعتراض ها باز با نام مستعار نوشت: «بعد از پایان گرفتن شلوغی ها با توجه به سانسورهای گسترده در مطبوعات کشور و دیگر مشکلات تصمیم گرفتم که فعلا در روزنامه ای کار نکنم، تصمیمی که تا الان هم ادامه یافته اما طبیعی بود که نمی خواستم کار روزنامه نگاری را رها کنم و با توجه به علاقه ای که به این کار دارم تصمیم گرفتم در یکی از سایت های خبری که بیشتر به جریان سبز تمایل داشت به صورت ثابت مطلب بنویسم که در آنجا یک نام مستعار برای خود برگزیدم و مطالبم را در قالب آن اسم منتشر کردم. دلیل اصلی این کار این بود که این سایت در زمره سایت های مخالف دولت قرار داشت و انتشار مطالبم با نام خودم موجب دستگیری و بازداشتم می شد بنابراین این نام مستعار فقط کمک می کرد که بتوانم به کارم ادامه دهم و با نهادهای امنیتی و حکومتی مواجه نشوم از سوی دیگر دلم هم نمی خواست مطالبم بدون نام منتشر شوند چون به هر حال خوانندگان آن سایت مرتب با قلم و مطالب من روبرو بودند و بعد از مدتی می توانستند همان نام مستعار را نیز بشناسند.»

این روزنامه نگار که مدتهاست پنهان در نام مستعارش مطلب می نویسد دلیل انتخاب نام مستعار در این سایت های خبری را بیشتر تشریح می کند و می گوید :« یعنی بالاخره بعد از تداوم در نوشتن، من هم برای خودم در قالب اسم جدید هویتی پیدا می کردم هر چند جز چند همکار نزدیکم در سایت نمی دانستند که پشت این نام مستعار چه کسی پنهان شده است. به جز این مورد، همیشه احساس کرده ام مطالبی که بدون نام منتشر می شوند بدون هویت هستند و مخاطب را چندان جذب نمی کنند همیشه مطالبی که نام دارند انگار معتبرترند. چه بهتر که این نام واقعی باشد اما ما چاره ای نداریم پس از نام مستعار استفاده می کنم.»

از او می پرسم چه حسی داری وقتی نامت را با یک نام مستعار در مطلبت جایگزین می کنی؟ که می گوید:« برای یک روزنامه نگار شاید هیچ چیز دردناکتر از این نباشد که با اسم خودش مطالبی را که از دل و جان می نویسد منتشر نکند . حتی در این مدت من با سایت هایی همکاری داشتم که مطالب شان عمدتا ضدیتی هم با حکومت نداشت اما چون در چارچوب کامل خط قرمزهای این حکومت نبود باز هم مجبور بودم با اسم مستعار مطالبم را منتشر کنم . این برای یک روزنامه نگار چندان جالب نیست به ویژه که مجبورم همه جا تظاهر کنم که اصلا فعالیت خبری ندارم غافل از آنکه در چند سال اخیر شاید بیش از همه عمرم مطلب نوشته ام اما با نامی جز اسم واقعی ام و این یعنی پنهان کردن بخشی از هویت خبری و حرفه ای ام.»

 

با نام مستعار خبرنگار ماندم اما از مشکلات امنیتی هم فرار کردم

این روزنامه نگار از روزی می گوید که می تواند نام واقعی خود را اعلام کند :«همیشه به این امید زندگی می کنم که در شرایط باز و فضای آزاد بتوانم با اسم خودم دوباره بنویسم و حداقل به همکارانم بگویم که نام مستعاری که در آن روزها می دیدید من بودم هر چند نمی توانم به همه مخاطبان مطالبم این موضوع را اعلام کنم . مستعار نویسی برای من استفاده از نامی بوده که به من اجازه داده همچنان فعالیت و حرفه دلخواهم را ادامه دهم و در عین حال از مشکلات امنیتی در امان باشم .»

او با وجود تجربه زیاد در روزنامه نگاری اما تا پیش از جریانات سال 88 ، نام مستعاری نداشته است:« همیشه در روزنامه ها با نام واقعی ام مطالبم را منتشر می کردم راستش را بخواهید اصلا فکر نمی کردم روزی مجبور به این کار شوم یعنی می خواهم بگویم هر گز شرایط کاری حال حاضرم را پیش بینی نمی کردم اینکه مجبور شوم در کشورم مخفیانه کار کنم .گاهی اوقات احساس می کنم ازاین همه کار پنهانی و پنهان شدن پشت نام مستعار خسته می شوم به خصوص وقتی با اسم خودت کار نمی کنی بازخورد کافی هم از مطالبت نمی گیری اما چاره دیگری نمی بینم برای ما روزنامه نگاران مستقل که همچنان به حرفه مان علاقه مندیم مثل این است که راه دیگری نمانده است .»

بهترین گزارش هایم را با نام مستعار منتشر کردم

با خبرنگار دیگری در این باره به گفت و گو می نشینم تا روایت او را هم بدانم. او نیز در سه سال اخیر به قول خودش ده ها نام مستعار داشته و مرتب هم آنها را تغییر داده است. این خبرنگار که سابقه بازداشت نیز داشته است از نام های مستعار خود می گوید: « نخستین نام مستعاری که انتخاب کردم بلافاصله بعد از انتخابات نبود چرا که هنوز فضا مانند این روزها نشده بود و حتی من با خیلی افراد با اسم خودم تماس می گرفتم و مصاحبه می کردم اما بعد از مدتی همان سایتی که روزی قانونی بود فیلتر و از نظر حکومت ضد نظام بشد بنابراین مجبور شدم با نام مستعار کارم را ادامه دهم. »

او این روایت را ادامه می دهد تا به دوران بازداشت خود می رسد :«من روزنامه نگارم و با مخفی کار کردن و نوشتن با نام مستعار و پنهان کاری تا پیش از انتخابات سال 88 کاری نداشتم ، بنابراین نمی دانستم احتیاط های امنیتی چیست. همین که نام مستعار داشتم گویا برایم کافی بود اما وقتی بازداشت شدم و روز نخست بازداشت، بازجو نام مستعارم را گفت عرق سردی روی پیشانی ام نشست و مرتب در ذهن خودم مرور می کردم چطور به این نام رسیده اند اما بعد از آزادی جریان فرق کرد.»

این روزنامه نگار ادامه می دهد: « بعد از آزادی انگار آب دیده تر شدم و چون واقعا دوست داشتم و دوست دارم که فعالیت خبری ام را ادامه دهم یاد گرفتم چگونه از نام مستعار استفاده کنم و گرفتار هم نشوم.»او ترجیح می دهد که کمتر از روش های استفاده از نام مستعارش بگوید تا به قول خودش این روشها همچنان برایش حفظ شوند اما استفاده از نام های متعدد و اسامی عام تنها چند مورد از شیوه هایی است که او از آنها برای نوشتن مطالبش استفاده می کند.

اما او هم از این شیوه کارکردن کاملا راضی نیست :« من دیده ام که برخی دوستان و یا حتی نویسندگان یک نام مستعار دارند و آن نام مستعار به آنها هویت می دهد و هویت جدید آنها با این نام مستعار شکل می گیرد اما من فکر می کنم به بهای نوشتن و روزنامه نگار ماندن هویت اصلی خودم را بین ده ها نام مستعار جا گذاشته ام و این تعدد نام های مستعار هویت جدیدی برای من ایجاد نکرده است و تنها کارکرد آن حفظ امنیت من بوده است. با آنکه موضوع مهمی هست اما استفاده مکرر از نام مستعار از نظر روحی واقعا آزار دهنده هست.» او در این باره مثالی می زند و می گوید: « در سال های اخیر، تنها چند بار با نام اصلی ام برای یک سایت مطلب نوشته ام و هر بار چنان از دیدن نامم ذوق زده شده ام که گفتنی نیست . تلخ است، تلخ تلخ اما روزنامه نگار باقی ماندم و بهترین کارهایم و کارهایی که به آنها افتخار می کنم را با نام مستعار منتشر کردم. »

نام مستعارم برای امرار معاش است

علاوه بر اینها تجربه های متفاوت تری نیز بین روزنامه نگاران برای انتخاب نام مستعار وجود دارد. روزنامه نگار دیگری که با او گفت و گو کردم یکی از تجربه های خود برای انتخاب نام مستعار را خجالت کشیدن از افشای نام خود در رسانه ای که دوست ندارد عنوان می کند: «بارها شده است که به خاطر مشکلات مالی مجبور شده ام به رسانه های نه چندان حرفه ای مطلب بدهم اما دلم نمی خواست همکاران و دوستانم بفهمند که با آن رسانه کار می کنم بنابراین با اسم مستعار گزارش می نوشتم.»

او ادامه می دهد: «البته قبول دارم که به دلیل بی علاقگی ام به کار در آن رسانه و استفاده از نام مستعار خیلی اوقات گزارش هایم کیفیت لازم را نداشتند اما من تنها به عنوان یک محل درآمد به این موضوع نگاه می کردم چون آن رسانه خیلی خوب پول می داد و حق التحریرهایش هم معمولا سر وقت بود.»

این روزنامه نگار که هم اکنون در یکی از روزنامه های کشور مشغول فعالیت است اضافه می کند: «من وارد مسائل سیاسی نمی شدم چون خط مشی سیاسی آن مجله با خط فکری من متفاوت بود بنابراین گزارش های اجتماعی می نوشتم تا عذاب وجدان هم نداشته باشم و وارد دعواهای سیاسی آنها نشده باشم .»

او حس خود را از مستعار نویسی اینگونه بیان می کند:«حس خاصی نداشتم. فقط دلم نمی خواست دوستانم بدانند که با آن رسانه که کاملا غیرحرفه ای بود و با مواضع فکری ام نمی خواند کار کنم .البته چند نفر از دوستان خیلی نزدیکم اطلاع داشتند. من با حقوق 500 هزار تومان در ماه واقعا نمی توانم زندگی کنم و گاهی مجبور می شوم در روزنامه ها و مجلاتی که دوست ندارم مطلب بنویسم و چون دوست ندارم هویت اصلی ام را فاش کنم از نام مستعار استفاده می کنم .»

تصویری واقعی تر با نام مستعار

اینها تنها روایت چند تن از روزنامه نگارانی است که اکنون با نام مستعار می نویسند، آنها هر یک بنا به دلیلی گاه برای ماندن در حرفه شان و گاه برای کسب در آمد نام اصلی خود را پنهان می کنند اما این همه ماجرا نیست و هنوز روایتهای ناگفته زیادی در این باره وجود دارد .گاهی روزنامه نگاران به خاطر سانسور شدید به مستعار نویسی روی می آورند و گاه به دلایلی کاملا متفاوت با نام مستعار می نویسند .یکی از روزنامه نگاران می گوید گاه مجبورم به خاطر کثرت مطالب تکراری ام از نام مستعار استفاده کنم . یعنی زمانی که من به عنوان یک روزنامه‌نگار، موظف باشم هر روز صفحه‌ای یا ستونی را با مطالب تولیدی‌ام پر کنم، طبیعی است که پس از مدتی گرفتار معضل «تکرار» خواهم شد. برای یک روزنامه‌نگار، به لحاظ اعتبار حرفه‌ای، هیچ چیز بدتر از تکراری شدن نوشته‌هایش نیست و آن‌گاه مجبور خواهد بود با تقسیم نوشته‌هایش به درجه یک و درجه 2، نوشته‌های درجه 2 را تحت نام دیگری به چاپ برساند. شاید هم گاهی با پنهان کردن خودمان پشت یک نام ساختگی بهتر می توانیم حرفهایمان را بزنیم . گاهی هم مستعار نویسی برای تخریب افرد و گروهها استفاده می شود.

اما سوال اصلی اینجاست دلایل افزایش مستعار نویسی در ایران کدامیک از این دلایل می تواند باشد ؟ آیا یکی از دلایل رواج آن این نیست که روزنامه نگاری ، دنیای مجازی و وب سایتهای یک جامعه از دنیای واقعی آن جدا نیست و بازتاب دهنده شرایط واقعی آن جامعه اند . جامعه ای که در لایه های مختلف از پنهان کاری ، تفاوت ظاهر و باطن ،بایدها و نبایدها، تفاوت درحوزه عمومی و خصوصی قرار دارد آیا روزنامه نگارانش را به جهتی سوق نمی دهد که هویت اصلی شان را پنهان کنند ؟ ،شاید در کشوری با چنین شرایط اجتماعی و فرهنگی پیچیده ای روزنامه نگارانش بتوانند پشت نام مستعار تصویری تا حدودی واقعی تر از جامعه شان ارائه دهند؟» 



منبع: سایت  خبرنگاران ایران  

 نظرات وارده دریادداشت ها لزوما دیدگاه جرس نیست. 

 این نوشتار شامل یک پیشگفتار، هشت مقدمه، ده بحث، جمع‌بندی و نتیجه است. خوانندگانی که حوصله بحثهای فنّی مفصّل را ندارند، می‌توانند به مطالعه مقدمه، جمع‌بندی و نتیجه اکتفا کنند.

 
پیشگفتار
بحث اجمالی میزان دلالت آیات قرآن کریم

به حجاب شرعی بانوان گذشت. حاصل آن این بود که زنان مؤمنه علاوه بر تکلیف عمومی پاکدامنی و دور نگاه داشتن نگاه از آلودگی، شرعا موظفند بدنشان را که زینت طبیعی است در برابر افراد نامحرم حفظ کنند و اجازه ندهند از گردن تا زانو و بازویشان در هیچ شرائطی در معرض نگاه افراد نامحرم قرار گیرد. بویژه موظفند گریبان و سینه خود را با پوشاک مناسب از دیده ها پنهان نمایند. در مورد پوشش ساق پا، ساعد دست، گردن، صورت و مو دلیل قرآنی در دست نیست.
اگرچه یکی از معانی جِلباب (احزاب ۵۹) و خِمار (نور ۳۱) روسری است اما اولی به معنای ملحفه و پیراهن گشاد و دومی هم به معنای رداء و ‌إزار در لغت عربی استعمال شده است، و در دو آیه بیش از مطلق پوشاک از آنها قابل استفاده نیست، یا حداقل به تنهایی ظهوری در سرانداز و روسری ندارند. ‌إدناء جلابیب یعنی جامه های رها و ول را به خودتان نزدیک کنید، به اندامهایتان بپوشانید، لباسهایتان را جمع و جور کنید. ضرب خمار بر جیب به معنای پوشاندن گریبان و سینه با پوشاک است. هیچیک از آیات قرآن دلالت مطابقی بر پوشش سر و مو ندارد و اثباب چنین حکمی تنها به استعانت روایات میسر می شود.

 

در دومین بخش به حجاب در روایات پرداخته می شود. به علت طولانی بودن بحث، بخش روایات در دو قسمت روایت شیعه و روایات اهل سنت بررسی می شود. در نخستین قسمت  حجاب در روایات شیعه  تحقیق می شود و حجاب در روایات اهل سنت در قسمت بعدی ارائه خواهد شد.

 
برخی پرسشهای فراروی روایات به این شرح است: روایات موجود از پیامبر (ص) و ائمه (ع) به چه میزان حجاب شرعی بانوان را اثبات می کنند؟ مشخصا پوشش مو و سر و گردن مستند به چه روایاتی است؟ آیا اینکه «تمام بدن زن عورت است و تنها مواضعی از آن که دلیل معتبر بر جواز ابراز و نظر به آن وارد شده باشد می تواند بدون پوشش باشد» مستند معتبری به پیامبر (ص) یا ائمه (ع) دارد؟ یا اینکه اصل بر برائت است و تنها مواضعی از بدن زن می باید پوشانیده شود و نظر به آن حرام است که دلیل معتبری در دست باشد؟ آیا دیده نشدن زن توسط مردان و ندیدن زن مردان را مستند معتبر شرعی دارد؟ زینت ظاهر زن از زبان پیامبر (ص) یا ائمه (ع) در تفسیر آیات سوره نور چیست؟ آیا روایات باب حجاب شرعی متواتر یا مستفیض است؟ آیا دلالت روایات بر پوشش مو و سر و گردن دلالت مطابقی و مستقیم است یا غیرمستقیم و التزامی؟

مقدمات هشت گانه

 

 

مقدمه اول: مطابق موازین حداقلی علم الحدیث روایات موجود در جوامع روایی بدون ارزیابی سندی آنها قابل انتساب به پیامبر (ص) و ائمه (ع) نیست. نمونه هایی که در این بحث ارائه می شوند منحصر در روایات معتبره (صحیحه و موثقه) است و روایات غیرمعتبر تنها برای نقد احکام غیرقابل انتساب به دین اشاره می شوند. این روایات را از چهار موضع بحث در کتب فقهی طهارت، صلوة، حج و نکاح که به نحوی به بحث حجاب و پوشش می پردازند استخراج کرده ام.(۱)  به عبارتی روایت مستند فتاوی فقهی را گردآورده ام.

 

 مقدمه دوم: در این روایات معتبر احکام منتسب به پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) بسیار اندک و انگشت شمار است. کلیه احکام حجاب از چهار امام نقل شده است امام باقر، امام صادق، امام کاظم و امام رضا (علیهم السلام) یعنی بین سال ۹۴ تا ۲۰۳ هجری و مشخصا قرن دوم هجری. البته در دیگر مسائل هم اکثر روایات از همین چهار امام است چرا که در دوران آنها امکان بیان بیشتری نسبت به بقیه ائمه بوده است. اما تفاوت مسئله حجاب با بقیه مسائل شرعی در این است که در این مسئله کمترین حد انتساب به پیامبر (ص) و امام علی (ع) به چشم می خورد. در روایات معتبر حجاب جز در بحث نماز چیزی از فاطمه زهرا (س) هم به چشم نمی خورد. این حدس جدی است که حدود حجاب در قرن دوم به شکل متصلب درآمده باشد و در قرن نخست به مستوای قرآنی -که توضیحش گذشت – نزدیکتر بوده باشد.

 

 مقدمه سوم: بحث فعلی من محدود به روایات شیعه است.(۲) با توجه به اینکه حجاب شرعی به شکل رایجش بین شیعه و اهل سنت نسبتا یکسان است، تفحص در روایات اهل سنت موضوع بحث مستقلی است که در فرصتی بعدی به آن خواهم پرداخت. به نظر می رسد بسیاری از این احکام نخست در عصر خلفا در نیمه اول قرن اول صورت روایت به خود گرفته و در نیمه دوم همین قرن رسمیت بیشتری یافته است، به نحوی که در قرن دوم در شرف تیدیل شدن به جزئی از هویت اسلامی بوده است. به اجمال اشاره کنم وضعیت روایات اهل سنت در مسئله حجاب متصلب تر و مضیق تر از روایات شیعی است. مقایسه روایات فریقین در مسئله حجاب نوری بر بسیاری ابهامات بحث خواهد انداخت.

 

 مقدمه چهارم: برخلاف انتظار روایات معتبر مستقیم بحث حجاب شرعی بسیار کمتر از حد انتظار است. تواتر لفظی و تواتر معنوی درکار نیست. تعداد روایات معتبر حتی به حد استفاضه هم نمی رسد. اکثر این روایات معتبر غیرمستقیم و بالملازمه بر حجاب سر و مو دلالت دارد. بسیاری از مسائل به یک تا سه روایت معتبر متکی است، البته در بحث پوشش زن در زمان خواستگاری روایات بیشتر است. پرسشهایی که از چهار امام یادشده صورت گرفته نشان می دهد که برای اصحاب ایشان در قرن دوم حجاب شرعی امری متعارف نبوده لذا از آن می پرسند. این پرسشها موید این است که در قرن اول بخصوص در زمان پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) حجاب رسمی فعلی سنت غالب نبوده است، و الا یک قرن بعد، از بدیهی ترین احکام حجاب پرسیده نمی شد، نمونه آن پرسش بزنطی از امام رضا (ع) درباره محرمیت خواهرزن است، هکذا فضلای اصحاب امام صادق (ع) درباره زینت ظاهر. حجاب بتدریج متصلب تر می شود تا آنجا در زمان امام عسکری (ع) سخن از لزوم نقاب و برقع است(۳) و این نیمه  قرن سوم است.

 

 مقدمه پنجم: اکثر قریب به اتفاق مفسران، راویان، محدثان، فقیهان و متکلمان مرد بوده اند و جوی کاملا مردسالارانه بر متون دینی سایه افکنده است. در حقوق مردان و تکالیف زنان نهایت گشاده دستی و در حقوق زنان و تکالیف مردان نهایت اقتصار صورت گرفته است. یک نمونه پیش پاافتاده آن عدم تلازم حکم عدم وجوب پوشش بدن مرد و حرمت زن نگاه به آن و تلازم حکم وجوب پوشش بدن زن و حرمت نگاه مرد به آن است. این وجهه مردسالارانه در مسئله حجاب حدکثری زن به افراط «تمام بدن زن عورت است الا ماخرج بالدلیل» و ساتر حداقلی مرد (پیش و پس وی بالخصوص که حتی اطراف آن را نیز شامل نمی شود!) به وضوح به چشم می خورد. من در بحث فعلی صرفا روایات را گزارش و بر اساس مبنای سنتی تفسیر می کنم و سخن خود درباره حجیت و دلالت آنها به بحث بعدی – فتاوی – موکول می کنم.

 

 مقدمه ششم: ساتر شرعی به دو نوع ساتر صلوتی و ساتر غیرصلوتی تقسیم می شود. نوع اول پوششی است که در هنگام نماز باید رعایت کرد حتی اگر ناظری نباشد، و نوع دوم پوششی است که با وجود ناظر در دو موقعیت ناظر نامحرم و ناظر محرم باید رعایت کرد. روایات این دو نوع متفاوتند. بحث اصلی در ساتر غیرصلوتی در برابر ناظر نامحرم است. اما ساتر صلوتی و ساتر در برابر محرم در مقدمات بعدی توضیح داده می شود.

 

 مقدمه هفتم: ستر صلاتی

در مورد پوشش وقت نماز چهار دسته روایت در دست است:

دسته اول: روایاتی که پوشاندن سر در زمان نماز را لازم می داند:
۱- صحیحة زرارة، قال: سالت أباجعفر (ع) عن أدنى ما تصلی فیه المرأة، قال: درع وملحفة فتنشرها على رأسها وتجلّل بها. (التهذیب ج۲ ص۲۱۷ ح۸۵۳، الاستبصار ج۱ ص۲۱۷ ح۱۴۷۸، الوسائل، ابواب لباس المصلی، باب۲۸، ح۹، ج۴ ص۴۰۷)
زراره از امام باقر (ع) از کمترین لباسی که زن در آن نماز می خواند می پرسد. فرمود: پیراهن و ملحفه ای که بر سر می اندازد و خود را با آن می پوشاند.
۲- صحیحة علی بن جعفر عن اخیه موسی بن جعفر (ع) سأل عن المرأة لیس لها إلا ملحفة واحدة کیف تصلی ؟ قال: تلتف فیها وتغطی رأسها وتصلی ، فان خرجت رجلیها ولیس تقدر على غیر ذلک فلا بأس. (الفقیه ج۱ ص۳۷۳ ح۱۰۸۳، الوسائل، ابواب لباس المصلی، باب۲۸، ح۲، ج۴ ص۴۰۵)
علی بن جعفر از برادرش امام کاظم (ع) از زنی می پرسد که تنها یک ملحفه دارد چگونه نماز بخواند؟ فرمود خودش را در آن می پیچد و سرش را می پوشاند و نماز می گرارد، پس اگر [روی] پاهایش بیرون ماند و  بر غیر آن قدرت نداشت اشکالی ندارد.
دلالت مطابقی این روایات لزوم پوشاندن سر است، موی سر نیز به تبعیت سر لازم است پوشانیده شود. از روایت نخست پوشش کامل سر بدست می آید و روایت دوم پوشش روی پاها را در صورتی که پوشاندن برایش میسر نباشد مجاز دانسته است.
اما این روایات بر پوشاندن موی بلندی که از حد سر بیرون است و از حد گردن گذشته است دلالت نمی کند.
درباره پوشاندن مو  روایتی درباره نماز فاطمه زهرا در دست است:
صحیحة الفضیل عن أبی جعفر (ع) قال : صلّت فاطمة (ع) فی درع وخمارها على رأسها، لیس علیها أکثر مما وارت به شعرها واُذنیه». (الفقیه ج۱ ص۲۵۷ ح۷۸۹، الوسائل، ابواب لباس المصلی، باب۲۸، ح۱، ج۴ ص۴۰۵)
فضیل از امام باقر (ع) روایت می کند که فاطمه (س) در پیراهنی بلند و خِماری بر سر نماز گزارد، بر [سر] او بیشتر از این نبود که با آن موها و گوشهایش را پوشانیده بود..
فعل فاطمه زهرا (س) فی حد نفسه حداکثر دلالت بر جواز و افضلیت می کند.

دسته دوم: روایتی که دلالت بر جواز نماز با سرِ باز و بدون روسری دارد.
موثقة ابن بکیر عن أبی عبدالله (ع) قال: لا بأس بالمرأة المسلمة الحرة أن تصلّی مکشوفة الرأس. (التهذیب ج۲ ص۲۱۸ ح۸۵۷، الاستبصار ج۱ ص۳۸۹ ح۱۴۸۱، الوسائل،أبواب لباس المصلی، ب۲۹ ح۵، ج۴ ص۴۱۰)
ابن بکیر از امام صادق (ع) روایت می کند که  اشکالی ندارد که زن مسلمان آزاد با سر باز نماز بگزارد.
در این موضوع همین یک روایت معتبره در دست است. روایت دیگری از همین راوی با سند ضعیف هم موجود است.(۴)

دسته سوم: روایات جواز نماز کنیز بدون روسری
صحیحة محمد بن مسلم عن أبی جعفر (ع) قلت: الأمة تغطی رأسها إذا صلّت ؟ فقال : لیس على الأمة قناع. (الکافی ج۳ ص۳۹۴ ح۲، التهذیب ج۲ ص۲۱۷ ح۸۵۵، الوسائل، أبواب لباس المصلی، ب۲۹ ح۱، ج۴ ص۴۰۴)
محمد بن مسلم از امام باقر (ع) می پرسد آیا کنیز در زمان نماز سرش را می پوشاند؟ فرمود: بر کنیز مقنعه [واجب] نیست.
صحیحة عبدالرحمن بن الحجاج عن أبی الحسن (ع) قال : لیس على الإماء أن یتقنّعن فی الصلاة. (التهذیب ج۲ ص۲۱۷ ح۸۵۴، الوسائل، أبواب لباس المصلی، ب۲۹ ح۲، ج۴ ص۴۰۴)
عبدالرحمن بن حجاج از امام کاظم (ع) روایت می کند که بر کنیز مقنعه گذاشتن در نماز [واجب] نیست.

دسته چهارمی را نیز باید افزود و آن روایات جواز نماز دختر بچه قبل از بلوغ بدون روسری است که در بحث هفتم در دنبال خواهد آمد.

نتیجه: یکم. در مورد نماز تنها یک روایت معتبر بطور صریح درباره پوشش مو  در دست است، آن هم متعلق به کیفیت نماز فاطمه زهرا (س) است که از آن استفاده وجوب بر غیر نمی توان کرد. امادیگر روایات همگی درباره پوشش سر یا عدم پوشش آن است، و بالملازمه بر پوشش موی موضع سر (و نه موی مسترسل و رهاشده بر گردن و شانه و کمر) دلالت دارد.
دوم. مفاد روایات دسته اول لزوم پوشش آن است. مفهوم روایات دسته سوم نیز لزوم پوشش سر و به تبع آن موی زنان آزاد در نماز است. مفاد تک روایت دسته دوم جواز نماز بدون سرانداز و روسری است.
سوم. آیا جواز نماز بدون روسری در جایی است که نامحرم نباشد؟ موثقه ابن بکیر مطلق است. در مورد کنیز یقینا چنین قیدی لازم نبوده است.
چهارم. روایات معتبر درباره پوشش سر در نماز متعارض هستند. اینکه تکلیف عملی در قبال این روایات متعارض چیست، در قسمت بعدی – فتاوی – بحث خواهد شد.

 

مقدمه هشتم: حداقل پوشش در برابر محارم
مطابق آیه ۳۱ سوره نور آشکار بودن زینت باطن در برابر محارم مجاز است. عورت به دلیل قرآنی و ادله متواتر روایی واجب الستر است، در معتبره حسین بن علوان از امام صادق (ع) عورت «بین ناف تا زانو» تعیین شده است.(۵) یعنی پوشاندن و نگاه کردن به این موضع بدن برای محارم ممنوع و غیر آن مجاز است.
در مورد خصوص موی محارم روایت زیر در دست است:
معتبرة السکونی عن جعفر بن محمد عن أبیه (ع): قال لا بأس أن ینظر إلى شعر أمه أو أخته أو ابنته. (الفقیه ج۳ ص۳۰۴ ح۱۴۶۱، الوسائل، أبواب أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۰۴ ح۷، ج۲۰ ص۱۹۳)
سکونی از امام صادق از پدرش امام باقر روایت می کند که اشکالی ندارد که [مرد] به موی مادر یا خواهر یا دخترش بنگرد.
به نظر می رسد حد مجاز محارم در روایات گسترده تر از عرف متشرعه باشد. دیگر زنان نیز برای زن در مسئله پوشش حکم محارم  دارند.

  

 ابحاث ده گانه

 

  بعد از این مقدمات هشت گانه اکنون طی ده بحث به بررسی ابعاد مختلف ساتر غیرصلوتی در برابر نامحرم  می پردازم:

 

 بحث اول: حدود زینت ظاهر

آیات سوره نور آشکار کردن زینت ظاهر و نگاه به آنان را مجاز دانسته و ابراز و نگاه به زینت باطن را تنها برای محارم مجاز دانسته است. اهم روایاتی که در مقام تبیین زینت ظاهر و باطن برآمده اند به شرح زیر هستند:
۱-صحیحة الفضیل: سألت أبا عبد الله (ع) عن الذراعین من المرأة هما من الزینة التی قال الله: (ولا یبدین زینتهن إلا لبعولتهن) قال: نعم وما دون الخمار من الزینة وما دون السوارین. (الکافی ج۵ ص۵۳۰ ح۱، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح، ب۱۰۹، ح۱، ج ۲۰ ص ۲۰۰)
فضیل از امام صادق (ع) از دو ساعد زن می پرسد که آیا از زینتی است که خداوند درباره ان فرموده «و زینتهایتان را جز برای شوهرانتان اشکار نکنید»؟ فرمود: بله و پائین تر از خمار و مچ دست از زینت [یادشده] است.
بر اساس این روایت ساعد بالاتر از موضع النگو، و نیز بدن پائین تر از موضع خِمار، زینت باطن شمرده شده است. اما موضع خمار ظاهرا گریبان است ومادون آن سینه به پائین را شامل می شود.
-۲موثّقة أبی بصیر عن أبی عبدالله (ع) سألته عن قول الله (عزوجل) : (وَلاَ یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاَّ مَا ظَهَرَ مِنْهَا) قال : الخاتم والمسکة وهی القُلْب». (الکافی ج۵ ص۵۲۱ ح۴، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۰۹ ح۴، ج۲۰ ص۲۰۱. 

ابوبصیر از امام صادق (ع) از قول خداوند می پرسد «و زینتهایتان را جز آنچه که آشکار است اظهار نکنید»؟ می فرماید: انگشتر و النگو که همان دستنبند است.
در این روایت به انگشتر و النگو اشاره شده و بالالتزام موضع آنها یعنی از انگشتان دست تا مچ را شامل می شود.
۳ -موثقة مسعدة بن زیاد: سمعت جعفراً وسئل عما تظهر المرأة من زینتها، قال : الوجه والکفین. (قرب الإسناد ص۴٠، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۰۹ ح۵، ج۲۰ ص۲۰۲)
مسعدة بن زیاد از امام صادق (ع) می شنود که از او از آنچه زن از زینتش اظهار می کند پرسیده شد، در پاسخ شنید: صورت و دو دست [تا مچ].
این روایت مستند فتوای مشهور بر وجوب ستر وجه و کفین است. بر اساس آن صورت و دو دست (از انگشتان تا مچ) زینت ظاهر شمرده شده، ابراز یا نگریستن به آن جائز است.
۴ -بسند صحیح عن سعد الاسکاف عن أبی جعفر (ع) قال : «استقبل شاب من الأنصار امرأة بالمدینة وکان النساء یتقنّعن خلف آذانهن فنظر إلیها وهی مقبلة، فلما جازت نظر إلیها ودخل فی زقاق قد سماه ببنی فلان فجعل ینظر خلفها، واعترض وجهه عظم فی الحائط أو زجاجة فشقّ وجهه، فلما مضت المرأة نظر فاذا الدماء تسیل على ثوبه وصدره، فقال: والله لآتینّ رسول الله (ص) ولاُخبرنّه ، فأتاه، فلما رآه رسول الله (ص) قال: ما هذا؟ فأخبره، فهبط جبرئیل بهذه الآیة: (قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا . . .). (الکافی ج۵ ص۵۵۹ ح۱۴، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۰۴ ح۴، ج۲۰ ص۱۹۲)
سعد اسکاف از امام باقر روایت می کند: جوانی از انصار با زنی در مدینه مواجه شد، در آن زمان زنان روسری هایشان را در پشت گوش گره می زدند، جوان به او نگریست در حالی که  از روبرو می آمد، وقتی که از برابرش گذشت، نگاه جوان به او افتاد، جوان داخل کوچه ای شد که آنرا بنی فلان می گفتند، و او همچنان به پشت آن زن می نگریست، که ناگاه صورتش با استخوان یا شیشه ای در دیوار برخورد کرد و صورتش را شکافت، وقنی زن رفته بود، به خود امد، دید که خون بر لباس و سینه اش جاری شده، با خود گفت به خدا قسم حتما نزد پیامبر رفته او را از آنچه رخ داد باخبر خواهم کرد. پس چنین کرد، وقتی پیامبر او را دید پرسید این چیست؟ پس قصه بازگفت، پس جبرئیل با این آیه نازل شد «به مردان مومن بگو که چشمهای خود را فروبهلند… »
این روایت که شأن نزول آیه ۳۰ و ۳۱ سوره نور است خبر از این می دهد که زنان حجاز مقنعه های خود را پشت گوش گره می زدند و در نتیجه ظاهرا گردن و سینه آنها لخت بوده است. کانه آیه بر این دلالت می کند که زنان مقنعه خود را از جلو گره بزنند تا گردن و سینه آنها هم پوشیده شود. البته حدیث در این مورد صراحتی ندارد و اینگونه از آن برداشت شده است.
در این احادیث پوشش مو مسلم انگاشته شده و به آن پرداخته نشده است. خمار در حدیث نخست و قناع در حدیث اخیر به معنای پوشش مو دانسته شده است. در سه حدیث نخست پرسش از مواضع زینتِ مجاز بوده است. این مواضع در وجه و کفین تعیین شده است. کلیه اعضای بدن از جمله مو در زمره زینت باطن خواهد بود که پوشش آن لازم خواهد بود. هر سه روایت سخنان امام صادق (ع) است.

 

 بحث دوم: جواز تخفیف حجاب زنان سالخورده

آیه ۶۰ سوره نور به زنان سالخورده (با این تعبیر که دیگر امیدی به ازدواج ندارند) اجازه داده است که ثیابشان را بکناری نهند بشرطی که تبرج نکرده باشند (آرایش زننده). مراد از ثیابی که این دسته از بانوان می توانند از تن بدر کنند چیست؟
۱. صحیحة الحلبی عن أبی عبد الله (ع) أنه قرأ (أنْ یَضَعْنَ ثِیَابَهُنَّ) قال: الخمار والجلباب قلت: بین یدی من کان؟ فقال: بین یدی من کان، غیر متبرجة بزینة، فإن لم تفعل فهو خیر لها، والزینة التی یبدین لهن شئ فی الآیة الأخرى. (الکافی ج۵ ص۵۲۲ ح۱، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۱۰ ح۲، ج۲۰ ص۲۰۲)
حلبی از امام صادق روایت می کند که آیه «لباسشان را بکنَنَد» را قرائت می کرد، فرمود خمار و جلباب را. پرسیدم : در مقابل هر کسی؟ پاسخ داد: در مقابل هر کسی [از مرد و زن]، بدون اراستن به زینتی، البته اگر چنین نکنند [لباس را در نیاورند] برای ایشان بهتر است. و زینتی که ایشان آشکار می کنند چیزی در آیه دیگر [«الا ماظهر منها» در آیه ۳۱ نور است و مابقی بدن در زمره زینت باطن] است
۲. صحیحة محمد بن مسلم، عن أبی عبد الله (ع) فی قول الله عز وجل (والقَواعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللاّتِی لا یَرْجُونَ نِکاحاً) ما الذی یصلح لهن أن یضعن من ثیابهن؟ قال: الجلباب. (الکافی ج۵ ص۵۲۲ ح۳، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۱۰ ح۲۱، ج۲۰ ص۲۰۲)
محمبن مسلم از امام صادق (ع) در قول خداوند «و زنان ازکارافتاده ای که امیدی به ازدواج ندارند» آن لباسهایی که صلاح است بکنَنَد کدام است؟ فرمود: جلباب.
۳. صحیحة حریز بن عبد الله عن أبی عبد الله (ع): أنه قرأ ” یضعن من ثیابهن ” قال: الجلباب والخمار إذا کانت المرأة مسنة. (الکافی ج۵ ص۵۲۲ ح۴، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح، ب۱۱۰ ح ۴، ج۲۰ ص۲۰۲)
حریز بن عبدالله از امام صادق (ع) روایت می کند که آیه «لباسشان را بکنَنَد» را قرائت می کرد، فرمود جلباب و خمار زمانی که زن سالخورده باشد.
این سه حدیث ثیاب مورد بحث آیه را به جلباب و خمار تعبیر کرده است. زنان سالخورده مجازند جلباب و خمار نپوشند. اگر جلباب و خمار به سرانداز و روسری معنی شوند این احادیث بالالتزام دلالت بر جواز باز بودن موی سر آنها و در نتیجه عدم جواز باز بودن موی سر دیگر زنان دارد. ذیل حدیث موی خواهر زن که در بحث بعدی می آید صریح در جواز باز بودن مو و ساعد اینکونه زنان و عدم جواز در دیگر زنان و قرینه ای بر این است که مراد از جلباب و خمار در این احادیث سرانداز و روسری است.

 

 بحث سوم: حرمت نظر به موی خواهر زن

در بحث حجاب خواهرزن از جمله محارم نیست، اگرچه ازدواج همزمان با دو خواهر مجاز نمی باشد.
صحیحة البزنطی عن الرضا (ع): سألته عن الرجل یحل له أن ینظر إلى شعر أخت امرأته؟ فقال لا، إلا أن تکون من القواعد، قلت له: أخت امرأته والغریبة سواء؟ قال: نعم، قلت فما لی من النظر إلیه منها؟ فقال: شعرها وذراعها. (قرب الإسناد ص١۶٠، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۰۷ ح۱، ج۲۰ ص۱۹۹)
بزنطی از امام رضا (ع) می پرسد آیا برای مرد جایز است به موی خواهرزنش نگاه کند؟ فرمود: نه، مگر خواهر زن از زنان ازکارافتاده باشد. دوباره پرسیدم: آیا خواهرزن و زن غریبه همانند هستند؟ فرمود: بله. گفتم در این صورت[اگر ازکارافتاده باشد] به چه عضوی از او می توانم نگاه کنم؟ فرمود: مو و ساعدش.
این حدیث به سه حکم دلالت دارد: اول. حرمت نظر به موی خواهرزن، دوم. حرمت نظر به موی زنان غیر محرم که در حدیث از آنها به غریبه یادشده است. سوم، جواز نظر به مو و ساعد زن سالخورده (تفاوتی بین خواهرزن سالخورده و غریبه سالخورده از این حیث نیست).  این حدیث محکمترین مستند لزوم پوشاندن مو بر زنان و حرمت نظر مردان به آن است و واژه مو عینا در آن ذکر شده است و مستقیما دلالت بر حرمت نظر به موی خواهرزن و زنان غریبه دارد، البته به شرطی که وجوب پوشش در زنان و حرمت نظر از سوی مردان با هم ملازم دانسته شوند.

 

 بحث چهارم: جواز نظر به محاسن زن در زمان خواستگاری

در زمان خواستگاری زن می تواند محاسن خود را نپوشاند و خواستگار می توان به آن مواضع بنگرد، واضح است که چنین نگاهی خالی از ریبة و لذت نخواهد بود، با این همه مجاز است.
۱-صحیحة عبد الله ابن سنان: قلت لأبی عبد الله (ع): الرجل یرید أن یتزوج المرأة أینظر إلى شعرها؟ فقال: نعم إنما یرید أن یشتریها بأغلى الثمن. (الفقیه ج۳ ص۲۶۰ ح۲۴، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۳۶ ح۷، ج۲۰ ص۸۹)
عبدالله سنان از امام صادق (ع) می پرسد مرد می خواهد با زنی ازدواج کند آیا می تواند به مویش بنگرد؟ فرمود بله، می خواهد [زوجیت] او را به گران ترین بها بخرد.
مرد می تواند در زمان خواستگاری به موی زن آینده اش بنگرد. عبارت ذیل روایت مهریه و صداق است.
۲ -صحیحة غیاث بن إبراهیم عن جعفر عن أبیه عن علی (ع) فی رجل ینظر إلى محاسن امرأة یرید أن یتزوجها، قال: لا بأس إنما هو مستام فإن یقض أمر یکون. (التهذیب ج۷ص۴۳۵ ح۱۷۳۵، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۳۶ ح۸، ج۲۰ ص۸۹ )
غیاث بن ابراهیم از امام صادق (ع) از پدرش [امام باقر (ع)] از امام علی (ع) نقل می کند درباره   مردی که به زیبایی های زنی که قصد ازدواج با او را دارد می نگرد. فرمود: اشکالی ندارد، او طالب خریداری کالایی است که اگر امر جاری شود [و ازدواج صورت گبرد، زیبایی ها در اختیارش] خواهد بود.
مرد می تواند در زمان خواستگاری به محاسن بدن زن بنگرد، او طالب ازدواج است و اگر قسمتش باشد همسرش خواهد شد. در این حدیث محاسن زن مشخص نشده است.
۳ -معتبرة البزنطی عن یونس بن یعقوب: قلت لأبی عبد الله (ع): الرجل یرید أن یتزوج المرأة یجوز له أن ینظر إلیها؟ قال: نعم وترقق له الثیاب لأنه یرید أن یشتریها بأغلى الثمن. (علل الشرائع ص۵٠٠ ح۱، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۳۶ ح۱۱، ج۲۰ ص۹۰ )
بزنطی روایت می کند که یونس بن یعقوب از امام صادق (ع) درباره مردی که قصد ازدواج با زنی را دارد می پرسد آیا جایز است به او نگاه کند؟ فرمود بله و زن مجاز است لباس نازکتر به تن کند، چراکه مرد می خواهد [زوجیت] او را با گران ترین بها بخرد.
در زمان خواستگاری پوشیدن لباس نازک تر از لباس عادی نیز مجاز است.
مفهوم این روایات وجوب پوشش مو و دیگر محاسن زن و حرمت نظر به آنها در غیر زمان خواستگاری است.

 

 بحث پنجم: جواز نظر به مو و دستان زنان اهل ذمه

نظر به مو و دستان زنان اهل ذمه که حجاب شرعی مسلمانان بر آنها واجب نیست مجاز است. واضح است که حکم جواز کلیه زنان اهل کتاب بلکه مطلق زنان غیر مسلمان را دربرمی گیرد. نه پوشش مسلمانان برآنها لازم است نه نظر به مواضعی که عادتا نمی پوشانند حرام است. توجه داشته باشیم که اهل ذمه در پناه حکومت اسلامی زندگی می کردند و پیامبر  (ص) پوشیدن مو را را برآنها اجبار نکرده بود. مفهوم این حدیث این است که پوشش مو و دستان بر زنان مسلمان واجب بوده است.
معتبرة السکونی عن أبی عبد الله (ع) قال: قال رسول الله (ص): لا حرمة لنساء أهل الذمة أن ینظر إلى شعورهن وأیدیهن). (الکافی ج۵ ص۵۲۴ ح۱، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۱۲ ح۱، ج۲۰ ص۲۰۵ )
سکونی از امام صادق (ع) از پیامبر (ص) نقل می کند که فرمود: نگاه کردن به مو و دستان زنان اهل ذمه حرمتی دارد.

 

 بحث ششم. جواز نظر به سرِ زنان بادیه نشین

موثقة/صحیحة عباد بن صهیب: سمعت أباعبدالله (ع) یقول : لا بأس بالنظر إلى رؤوس أهل تهامة والأعراب وأهل السواد والعلوج، لأنهم إذا نهوا لا ینتهون. (الکافی ج۵ ص۵۲۴ ح۱، الفقیه ج۳ ص۳۰۰ ح۱۴۳۸، علل الشرائع ص۵۶۵ ح۱: ذکر لفظ اهل الذمة بدل العلوج، الوسائل،  أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۱۳ ح۱، ج۲۰ ص۲۰۶ )
عباد بن صهیب از امام صادق (ع) می شنود که فرمود نگاه به سر [زنان] اهل تهامة [اطراف مکه]، عربهای بادیه نشین، حواشی شهرها و بی دینهای غیرعرب اشکالی ندارد، زیرا زمانی که نهیشان می کنند قبول نمی کنند.
این روایت نظر به سر بادیه نشینان را مجاز دانسته است. علت آن هم این شمرده شده که چون نهی از منکر می شوند قبول نمی کنند و به پوشاندن سرشان اقدام نمی کنند. اگر همچنان که در نسخه وافی آمده (والصحیح : لأنّهن إذا نهین لا ینتهین) مقصود زنانی است گوششان بدهکار حجاب نیست، وقتی خودشان برای خود احترامی قائل نیستند، نگاه به ایشان حرام نیست. به هر حال این روایت نیز بحث از رأس است و بالالتزام بر مو دلالت می کند. اگر نگاه به موی زنان لابالی مجاز باشد، مفهومش عدم جواز نظر به موی زنان مؤمنه و وجوب پوشش بر ایشان است.

 

 بحث هفتم. لزوم پوشش سر دختر بالغه و پوشاندن سر زنان از پسر بالغ

درباره زمانی که بر دختران واجب است حجاب شرعی را رعایت کنند و  زنان در قبال پسران موظف به رعایت حجاب هستند در روایات زیر تعیین شده است:
۱- صحیحة عبد الرحمن بن الحجاج: سألت أبا إبراهیم (ع) عن الجاریة التی لم تدرک متى ینبغی لها أن تغطی رأسها ممن لیس بینهما وبینه محرم؟ ومتى یجب علیها أن تقنع رأسها للصلاة؟ قال: لا تغطی رأسها حتى تحرم علیها الصلاة). (الکافی ج۵ ص۵۳۳ ح۲، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۲۶ ح۲، ج۲۰ ص۲۲۸ )
عبدالرحمن بن حجاج از امام کاظم (ع) از دختری می پرسد که هنوز [امور جنسی را] درک نکرده است، چه زمانی باید سرش را از نامحرم بپوشاند؟ و چه زمانی در نماز مقنعه بر سر بگذارد؟ فرمود سرش را نپوشد مگر زمانی که نماز بر او حرام شود (یعنی زمانی که عادت شود که معنایش بالغ شدن اوست).  این حدیث به دو حکم اشاره می کند:
اول. بر دختر بالغ واجب است سرش را در نماز و از نامحرم بپوشاند.
دوم. دختر نابالغ می تواند بدون روسری و با سر باز نماز بخواند و لازم نیست در مقابل نامحرم سرش را بپوشاند.
بار دیگر پوشانیدن سر مطرح است و بالملازمه به پوشانیدن مو نیز دلالت می کند.
۲- صحیحة البزنطی عن الرضا (ع) أنه قال: یؤخذ الغلام بالصلاة وهو ابن سبع سنین ولا تغطی المرأة شعرها منه حتى یحتلم). (الفقیه ج۳ ص۲۷۶ ح۱۳۰۸، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۲۶ ح۳، ج۲۰ ص۲۲۹ )
بزنطی از امام رضا نقل می کند که پسربچه در هفت سالگی به نماز واداشته می شود و زن مویش را از وی تا محتلم نشد نمی پوشاند.
بر مبنای این حدیث زن موظف است موی خود را از پسر بالغ بپوشاند، در حالی که می تواند با سر باز در برابر پسر نابالغ ظاهر شود.
۳- صحیحة البزنطی عن الرضا (ع) قال: لا تغطی المرأة رأسها من الغلام حتى یبلغ الغلام. (قرب الإسناد ص۱۷۰، الوسائل، أبواب أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۲۶ ح۴، ج۲۰ ص۲۲۹)
بزنطی از امام رضا نقل می کند که زن سرش را از پسربچه تا زمان بلوغ پسربچه نمی پوشاند.
مفاد این حدیث همانند حدیث قبل است با این فرق که در این حدث پوشش سر است و در قبلی مشخصا پوشش مو مطرح شده بود.
نتیجه: دختران و پسران قبل از بلوغ مکلف محسوب نمی شوند، نه سر و موی دختر لازم است پوشانیده شود چه در نماز چه در برابر نامحرم، و نه زنان لازم است موی خود را در برابر پسران نابالغ بپوشانند. اما بعد از بلوغ دختران باید سر و موی خود را در نماز و در برابر نامحرم بپوشانند و زنان نیز موظفند در برابر پسران بالغ همانند مردان سر و موی خود را بپوشانند.

 

 بحث هشتم: دخالت نیت در نگاه به زنان

در بحث نگاه روایتی است که می تواند مبنای قاعده‌ای فقهی قرار گیرد: توقف حکم نگاه به زن بر نیت مرد.
صحیحة علی بن سوید: قلت لأبی الحسن (ع): إنی مبتلى بالنظر إلى المرأة فیعجبنی النظر إلیها، فقال: یا علی لا بأس إذا عرف الله من نیتک الصدق، وإیاک والزنا فإنه یمحق البرکة ویهلک الدین. (الکافی ج۵ ص۵۴۲ ح۶، الوسائل، أبواب النکاح المحرم، ب۱ ح۳، ج۲۰ ص۳۰۸ )
علی بن سوید از امام رضا (ع) می پرسد من [کارم به گونه است که] مبتلا به نگاه به زنان هستم، پس [گاهی] از نگاه به آنها خوشم می آید [آیا کار حرامی انجام می دهم؟]. فرمود: ای علی [بن سوید] اگر خدا نیت تو را [در نگاه] صادق بداند اشکالی ندارد، اما از زنا بپرهیز که برکت را [از کارَت] زایل کرده دینت را نابود می کند.
راوی به جهت شغلش (از قبیل پارچه فروشی یا رنگرزی) با زنان سر و کار دارد، در حین داد و ستد چشمش به آنها می افتد و  آنچنان که مقتضای طبع بشری است از زیبائی لذت می برد و از جمالشان متمتع می گردد، آنچنانکه آدمی از نگریستن به هر امر جمیلی از انسان و غیر انسان لذت می برد. پاسخ امام (ع) جواز مشروط است، مشروط به نیت صدق و نظر پاک خالی از شهوت، نظری انسانی به امور زیبا که توأم با لذتی برخاسته از طبیعت بشری است، نه نظری برخاسته از غریزه‌ی جنسی همانند نگاه مرد به همسرش. مگر ممکن است انسان به منظره‌ی زیبا یا صورتی باجمال بنگرد و لذت نبرد؟ آری دو گونه لذت را باید بدقت از هم تفکیک کرد و این امر شدنی است. نظر پاک که حلال است و نظر ناپاک که تیری از کمان ابلیس است و امام (ع) با اشاره به زنا که مقدمه‌ی آن زنای چشم است از نگاه ناپاک برحذر می دارد و امکان نگاه پاک و نیت صادقه را خاطرنشان می سازد. این روایت مورد اهتمام شیخ اعظم انصاری بوده است (کتاب النکاح ص ۵۴). به دلیل حساسیت، توضیحات این روایت را با تلخیص و تشریح از آیت الله خویی نقل کردم .(تقریرات مبانی العروة، کتاب النکاح ج۱ ص۵۴)

 

 بحث نهم: نمونه ای از برخی مشهورات فاقد مستند معتبر

روایات متعددی در حوزه زنان است که فراوان نقل می شود اما فاقد مستند معتبر است. به برخی از این مجموعه کثیرالتعداد اشاره می کنم:
۱- روایة محمد بن علی بن الحسین قال: قال النبی (ص): اشتد غضب الله على امرأة ذات بعل ملأت عینها من غیر زوجها أو غیر ذی محرم منها. (عقاب الأعمال ص۳۳۸،الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۲۹ ح۱، ج۲۰ ص۲۳۲)
شیخ صدوق از پیامبر نقل می کند غضب خداوند بر زن شوهرداری که چشمش از غیرشوهرش یا غیر محرمش پر شده است شدت می گیرد.
سند آن به دلیل چند فرد مجهول در بین رواتش جداْ ضعیف است.
۲- روایة الحسن الطبرسی عن النبی (ص): إن فاطمة قالت له فی حدیث: ” خیر للنساء أن لا یرین الرجال ولا یراهن الرجال”. (مکارم الأخلاق ص۲۳۳، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۲۹ ح۳، ج۲۰ ص۲۳۲. 
طبرسی از پیامبر (ص): فاطمه (س) در حدیثی به او گفت: بهتر برای زنان این است که مردان را نبینند و مردان هم آنها را نبینند.
روایت مرسله، غیر مسند و ضعیف است.
۳- روایة أحمد بن أبی عبد الله البرقی: استأذن ابن أم مکتوم على النبی صلى الله علیه وآله وعنده عائشة، وحفصة. فقال لهما: قوما فادخلا البیت: فقالتا: إنه أعمى، فقال: إن لم یرکما فإنکما تریانه. (الکافی ج۵ ص۵۳۴ ح۲، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۲۹ ح۱، ج۲۰ ص۲۳۲) ضعیفة مرسلة
۴- احمد بن ابی عبدالله برقی: ابن ابی مکتوم [نابینا] از پیامبر اذن دخول طلبید، در حالی که عایشه و حفصه نزد ایشان بودند، به آن دو فرمود برخیزید و به درون خانه روید. گفتند او نابیناست. فرمود اگر او شما را نمی بیند شما که او را می بینید.
روایت مرسله و ضعیف السند است.
۵- روایة الحسن الطبرسی عن أم سلمة قالت کنت عند رسول الله (ص)، وعنده میمونة فأقبل ابن أم مکتوم وذلک بعد أن أمر بالحجاب، فقال: احتجبا، فقلنا یا رسول الله ألیس أعمى لا یبصرنا؟ قال: أفعمیاوان أنتما ألستما تبصرانه. (مکارم الأخلاق ص۲۳۳، الوسائل، أبواب مقدمات النکاح وآدابه ب۱۲۹ ح۴، ج۲۰ ص۲۳۲ )
طبرسی از ام سلمه روایت می کندنزد پیامبر بودم و میمونه نیز نزد ایشان بود که ابن ام مکتوم خواست وارد شود، و این بعد از نزول آیه حجاب بود. فرمود: خود را بپوشانید. عرض کردیم ای پیامبر خدا آیا او نابینا نیست و لذا ما را نمی بیند؟  فرمود: آیا شما هم نابینا هستید و او را نمی بینید؟
روایت مرسله و ضعیف السند است.

 

 بحث دهم: آیا تمام بدن زن عورت است!؟

عورت چیزی است که آدمی آشکار شدن انرا ناخوش دارد. به آلت تناسلی و مقعد در زن و مرد عورت اطلاق می شود. اصطلاح دیگری بتدریج در میان مسلمانان رایج شده و بتدریج متصلب شده است که زن کلا عامل فتنه و وسیله اغوای شیطان است، بدن زن تماما عورت است، به این معنی که باید جز بر همسر و محارم پوشیده بماند. برای برحذر ماندن از آفات برخاسته از زن و بدن او بهترین جا برای زن کنج خانه است. در این زمینه به دو روایت که وضعیت سندی بهتری دارند اشاره می کنم:
هشام بن سالم، عن أبی عبد الله (ع) قال: قال رسول الله (ص): النساء عی وعورة، فاستروا العورة بالبیوت، واستروا العی بالسکوت. (الکافی ج۵ ص۵۳۵ ح۴، مجالس الطوسی ج۲ ص۲۷۶،الفقیه ج۳ ص۲۴۷ ح۳: قال (ع): +انما، الوسائل، ابواب مقدمات النکاح، ب۲۴ ، ح۴، ج۲۰ ص۶۶) باب ۱۳۱ ح۱
هشام بن سالم از امام صادق (ع) روایت می کند که پیامبر (ص) فرمود زنان عاجزالبیان [از آنچه شایسته گفتن است] و عورت هستند، عورت را با خانه و ناتوانی شان را از بیانِ [آنچه شایسته است] با سکوت بپوشانید.
صحیحة مسعدة ابن صدقة، عن أبی عبد الله (ع) قال: قال أمیر المؤمنین (ع): … فإن النبی (ص) قال: النساء عی وعورة فاستروا عیهن بالسکوت واستروا عوراتهن بالبیوت. (الکافی ج۵ ص۵۳۴ ح۱، الوسائل، ابواب مقدمات النکاح، ب۲۴ ، ح۱، ج۲۰ ص۶۵) که همان مضمون روایت قبلی است.
اینگونه روایات – بر فرض صدور – ناظر به زنان آن مقطع زمانی مکانی بوده که غالبا کم فرهنگ و بیسواد بوده اند و قابل تعمیم به همه زمانها و مکانها نیست، هرچند برخی محدثان و فقیهان از آنها قاعده «المرأة عورة» را استخراج کرده پنداشته اند اصل اولی وجوب پوشش تمام بدن زن است مگر آنچه از آن با دلیل معتبر از تحت این اصل خارج شود و آن هم نهایتا وجه و کفین است. درباره بی اعتباری این استدلال در بخش فتاوا به تفصیل بحث خواهد شد  و اثبات می شود که این صورت بندی از بنیاد بی پایه است.

 

 جمع بندی

 

 تفحص در روایات با سند معتبر شیعی در مسئله حجاب نشان می دهد که:

یکم. در احکام حجاب هیچ حکمی به پیامبر (ص) نسبت داده نشده است الا دو مورد: یکی حکم جواز نگاه به مو و دستان زنان اهل ذمه و دیگری عورت بودن زن. دومی دلالت مستقیمی به مسئله حدود حجاب ندارد.
دوم. هیچ حکمی در مسائل اصلی حجاب به امیرالمؤمنین (ع) نسبت داده نشده است الا جواز نظر به محاسن زن در زمان خواستگاری.
سوم. در میان روایات معتبر از بانوی اول اسلام فاطمه زهرا (س) هیچ عبارتی درباره حجاب دیده نمی شود. در بحث حجاب تنها یک روایت معتبر درباره کیفیت حجاب ایشان در زمان نماز از امام باقر (ع) در دست است. ام المؤمنین خدیجه قبل از نزول آیه حجاب از دنیا رفته بود.
چهارم. اکثر قریب به اتفاق احکام حجاب در زمان چهار امام در قرن دوم هجری ابراز شده است: امام محمد باقر، امام جعفر صادق، امام موسی کاظم و امام علی بن موسی الرضا علهیم السلام.
پنجم. در احکام حجاب روایات متواتر لفظی و معنوی وجود ندارد.
ششم. اکثر احکام حجاب خالی از روایات مستفیض است و بسیاری از این احکام متکی به چند خبر واحد معدود با سند معتبر است.
هفتم. در وجوب پوشش مو در نماز روایات معتبر مختلف هستند.
هشتم. حد ساتر غیرصلوتی در برابر محرم در روایات از حد متعارف اقلی تر است.
نهم. اینکه مراد از زینت ظاهر در قرآن وجه و کفین است متکی به فقط یک خبر واحد معتبر از امام صادق (ع) است. در دو روایت دیگر در یکی موضع انگشتر و النگو و در سومی پایین تر از خمار و بالاتر از مچ زینت ظاهر و ساعد از جمله رینت باطن دانسته شده است.
دهم. ثیابی که زنان ازکارافتاده می توانند نپوشند توسط امام صادق (ع) جلباب و خمار تفسیر شده است. یکی از معانی جلباب و خمار سرانداز و روسری و معنای دیگر آن ملحفه و شال بلندی است که بالاتنه را می پوشاند. در روایت امام رضا این مواضع مجاز به مو و ساعدها تعبیر شده است.
یازدهم. بزنطی از اینکه خواهرزن و غریبه در پوشش مویشان مانند هم هستند در اواخر قرن دوم بی اطلاع بوده و امام رضا (ع) لزوم پوشش موی خواهرزن را اعلام می کند. مفهوم این حکم وجوب پوشش دیگر زنان و حرمت نظر به موی آنهاست.
دوازدهم. در زمان خواستگاری مرد می تواند به محاسن زن از جمله موی او نگاه کند و زن می تواند از لباس نازک تر از حد معمول استفاده کند. این احکام همگی از سوی امام صادق (ع) صادر شده. ایشان جواز نظر به موی زن در زمان خواستگاری را از امام علی (ع) نقل کرده اند. مفهوم این احکام وجوب پوشش موی زنان و حرمت نظر به ایشان در غیر زمان خواستگاری    است.
سیزدهم. نگاه به مو و دستان زنان غیرمسلمانی که در میان مسلمانان زندگی می کنند مجاز است، بلکه نگاه به مواضعی که بطور متعارف زنان غیرمسلمان نمی پوشانند مجاز است. امام صادق (ع) این حکم را از پیامبر(ص) نقل کرده است. مفهوم آن عدم جواز نگاه به مواضع یادشده از زنان مسلمان و در نتیجه وجوب پوشش آنها بر زنان مسلمان است.
چهاردهم. به سر زنانی که سر خود را نمی پوشانند و در برابر نهی از منکر نیز مقاومت می کنند می توان نگریست. این روایت منقول از امام صادق (ع) به این معناست که اولا در زمان ایشان بخشی از زنان حاشیه نشین حجاب شرعی را رعایت نمی کردند. ثانیا امام (ع) غیر از نهی از منکر تجویز نکرده است. مفهوم این روایت نیز وجوب پوشش سر بر زنان مؤمنه و حرمت نظر مردان به زنانی است که حرمت خود را پاس می دارند.
پانزدهم. بر اساس روایاتی از امام کاظم و امام رضا (علیهما السلام) دختران بعد از بلوغ باید سر و موی خود را در نماز و در برابر نامحرم بپوشانند و زنان نیز موظفند در برابر پسران بالغ همانند مردان سر و موی خود را بپوشانند.
شانزدهم. امام رضا (ع) در مورد نگاه مردان به زنان معتقد است نگاه پاک با نیت صادق ممکن است و باید چنین نگاهی را از نگاه آلوده‌ی هرزه تفکیک کرد.
هفدهم. روایتی که با این مضمون به فاطمه زهرا (ع) نسبت داده شده «برای زنان بهتر است که مردان را نبینند و مردان هم آنها را نبینند» همانند روایت دال بر لزوم رعایت حجاب زنان در برابر نابینا به دستور پیامبر (ص) فاقد سند معتبر است و قابل انتساب به پیامبر (ص) یا فاطمه زهراء (س) نیست.
هجدهم. به امام صادق (ع) نسبت داده شده است که این جمله را از پیامبر (ص) نقل کرده است که «زنان عورت هستند، عورت را در خانه بپوشانید.» بر فرض صدور چنین عبارتی بحث در این است که آیا این درباره مطلق جنس زن است یا زنانی با شرائط خاص فرهنگی در آن زمان حجاز.

 

 نتیجه

 

 اول. بر اساس موازین علم الحدیثِ سنتی احکام اصلیِ حجاب شرعی از اواسط نیمه اول قرن دوم هجری مبتنی بر روایات امام جعفر صادق (ع) غیرقابل انکار است: زنان مؤمنه شرعا موظفند بدن خود را به استثنای وجه و کفین در برابر نگاه نامحرم بپوشانند. موی سر از جمله مواضعی است که باید پوشانیده شود.

دوم. در چهارچوب فقه سنتی، احکام این روایات حجاب قرآنی را تفسیر و تضییق می کنند. فتاوای مبتنی بر این روایات با روش اجتهاد مصطلح در قسمتهای بعدی خواهد آمد.
سوم. روش اجتهاد در مبانی و اصول با روایات موجود برخوردی نقادانه دارد که حاصل آن در قسمت انتهایی این سلسله مقالات خواهد آمد.

 نویسنده از انتقاد صاحب نظران استقبال می کند. والحمدلله*

 ــــــــــــــــ

یادداشتها:
* درس گفتار مورخ ۸ مرداد ۱۳۹۱جلسه مجازی با دانشجویان ایرانی دانشگاه بین المللی سنگاپور
(۱) در این بحث از تقریرات دروس مرحوم آیت الله سید ابوالقاسم موسوی خوئی به شرح زیر  استفاده کرده ام:
- التنقیح فی شرح العروة الوثقى، کتاب الطهارة، تألیف المیرزا علی الغروی التبریزی
- مستند العروة الوثقى، کتاب الصلاة، تالیف الشیخ مرتضى البروجردی
- معتمد العروة الوثقى، کتاب الحج، تألیف السید رضا الخلخالی
- مبانی العروة الوثقى، کتاب النکاح، تألیف السید محمد تقی الخوئی
(۲) روایات بحث حجاب را از کتاب وسائل الشیعة شیخ حر عاملی طبع ۳۰ جلدی موسسه آل البیت (ع) روایت کرده ام. نشانی منبع اولیه روایات از کتب اربعه و غیر آن قبل از وسائل ذکر شده است.
(۳) مکاتبة الصفار إلى أبی محمد (ع) فی الشهادة على المرأة هل یجوز أن یشهد علیها من وراء الستر وهو یسمع کلامها إذا شهد عدلان بأنّها فلانة بنت فلان ، أو لا تجوز له الشهادة حتى تبرز من بیتها بعینها ، فوقّع (ع) : تتنقّب وتظهر للشهود. (الفقیه ج۳ ص۴۰ ح۱۳۱، التهذیب ج۶ ص۲۵۵ ص۶۶۶، الاستبصار ج۳ ص۱۹ ح۵۸، الوسائل، أبواب الشهادات ب ۴۳ ح ۲، ج۲۷ ص۴۰۱ )
(۴) روایة ابن بکیر عن أبی عبدالله (ع) قال : لا بأس أن تصلّی المرأة المسلمة ولیس على رأسها قناع. (التهذیب ج۲ ص۲۱۸ ح۸۵۸، الاستبصار ج۱ ص۳۸۹ ح۱۴۲۸، الوسائل، أبواب لباس المصلی، ب۲۹، ح۶، ج۴ ص۴۱۰.)
(۵) موثقة الحسین بن علوان عن جعفر عن أبیه (ع) قال: إذا زوّج الرجل أمته فلا ینظرنّ إلى عورتها ، والعورة ما بین السرّة والرکبة. (قرب الإسناد ص۴٩، الوسائل، أبواب نکاح العبید والاماء ب ۴۴ ح۷، ج۲۱ ص۱۴۸)

 

 

به گزارش کلمه به نقل از نشریه زندگی، محمدباقر شریعتی درباره میزان حقوق و مزایای نمایندگان مجلس گفت: حقوق ماهانه ای که برای نمایندگان مجلس در نظر گرفته شده است، مبلغ دو و نیم میلیون تومان است.

وی افزود: مبلغ یک میلیون تومان هم بابت هزینه های دفاتر برای نمایندگان در نظر گرفته شده است و با این حساب کل دریافتی که به صورت ماهیانه به نمایندگان مجلس پرداخت می شود، مبلغ سه و نیم میلیون تومان است.

شریعتی ادامه داد: هیچ گونه مبلغ دیگری به عنوان اضافه کاری و … برای نماینده ها پرداخت نمی شود و کل دریافت ماهیانه همین مقدار است.

وی همچنین درباره تسهیلات اعطایی مجلس برای اتومبیل و مسکن نمایندگان گفت: هیات رییسه اعلام کرده است که نمایندگان می توانند صرفا یا ۱۴۰ میلیون تومان خانه رهن کنند، و یا این که با ماهی سه میلیون تومان ان را کرایه کنند.

شریعتی درباره شرایط پرداخت این مبلغ پول نیز گفت: البته به هیچ وجه این مبالغ به خود نمایندگان داده نشده، بلکه عنوان شده که شما منزل را انتخاب کنید، هیات رییسه قرار داد آن را خواهد بست.

وی با بیان این که این مبلغ با در نظر گرفتن اجاره بها در تهران و میهمانانی که از شهرستان داریم پاسخگوی دخل و خرج نیست گفت: در همین خیابان ایران که نزدیکی مجلس هم هست نمی شود با این مبلغ خانه رهن کرد.

شریعتی همچنین با اشاره به ماجرای اتومبیل های نمایندگان نیز گفت: دو نوع اتومبیل پژو پارس و جی ال ایکس را برای انتخاب نمایندگان ارائه کردند که هر کس می تواند یکی از آنها را به مدت چهارسال بردارد. البته اتومبیل تحول گرفته شده باید بعد از پایان دوره نمایندگی به مجلس عودت داده شود.

وی افزود: نهایت چیزی که فعلا هیات رییسه قول آن را به نمایندگان داده است، وام سی تا سی و پنج میلیونی است که آن هم باید به صورت اقساطی به مجلس بازگردانده شود.

شریعتی با انتقاد از شرایط به وجود آمده در زمینه تسهیلات اعطایی به نمایندگان گفت: متاسفانه در دوره فعلی در این زمینه در بدترین شرایط قرار داریم و حتی اختیارات کافی به نمایندگان درباره انتخاب خانه و … هم داده نشده است.

وی افزود: در ادوار قبل شرایط بسیار مناسب بود و تسهیلات خوبی برای نمایندگان داده می شد. اما متاسفانه در این دوره و با وجود آن که اکثر نماینده ها هزینه های تبلیغاتی سنگینی را متقبل شده و در زمینه تامین هزینه ها به مشکل برخورده اند منابع خاصی برای آنها تخصیص نیافته و این موضوع مشکلاتی را برای نمایندگان به وجود اورده است.
 

 

به گزارش حدیث سرو، این مرجع تقلید با انتقاد از روابط گسترده ایران با کشورهای روسیه و چین پرسید: چرا این همه با چین و روسیه ارتباط تنگاتنگ دارید.

آیت الله دستغیب گفت: اصلاح یعنی به صلاح کشاندن، که کاری خوب و پسندیده است و در مقابل آن فساد و افساد است. انبیا جملگی اصلاحگر بودند و می‌خواستند عقیده و اعمال مردم را اصلاح کنند؛ یعنی می‌خواستند شرک را از عقاید مردم بزدایند و توحید را جایگزین آن سازند. همچنین می‌خواستند اعمال زشت و صفات ناپسند مردم را تبدیل به رفتارهای صحیح و صفات پسندیده نمایند.

این مرجع تقلید گفت:آقای میرحسین موسوی در زمان امام خمینی رحمه الله، هشت سال نخست وزیر بود و زیر نظر امام قرار داشت و امام هم از او پشتیبانی می‌کرد. همان چیزهایی که امروز می‌گوید، در آن زمان به صورت عملی انجام می‌داد.

وی افزود: بنابراین نمی‌توان هر کس را که ادعای اصلاح گری و اطلاح طلبی می‌کند، منافق نامید و چنین کاری واقعاً بی انصافی است. لکن شخص امام خمینی رحمه الله به عنوان عالمی فرزانه و فقیهی عارف، نقطه‌ی آغاز اصلاح را از درون می‌دانست و تمام هدفش این بود که درون مردم متوجه خدای تعالی شود البته می‌خواست که سیاست و اقتصاد و فرهنگ و دیگر امور فردی و اجتماعی به وسیله‌ی احکام اسلامی و قانون اساسی اصلاح شود.

آیت الله دستغیب گفت:اصلاح یعنی به صلاح کشاندن، که کاری خوب و پسندیده است و در مقابل آن فساد و افساد است. انبیا جملگی اصلاحگر بودند و می‌خواستند عقیده و اعمال مردم را اصلاح کنند؛ یعنی می‌خواستند شرک را از عقاید مردم بزدایند و توحید را جایگزین آن سازند. همچنین می‌خواستند اعمال زشت و صفات ناپسند مردم را تبدیل به رفتارهای صحیح و صفات پسندیده نمایند.
 

جـــرس: در ادامه تلاش دولت برای حفظ سعید مرتضوی در سازمان تامین اجتماعی، وکیل سعید مرتضوی مدعی شد که با اصلاح اساسنامه صندوق تأمین اجتماعی و تغییر نام این نهاد توسط دولت، به نوعی رأی دیوان عدالت اداری در باره برکناری موکلش از ریاست این صندوق اجرایی شده است.

به گزارش فارس، محمد اصلانی وکیل سعید مرتضوی درباره حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال انتصاب مرتضوی به مدیرعاملی صندوق تأمین اجتماعی ‌‌اظهار داشت: آرای دیوان عدالت اداری مربوط به وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی و نهادهای عمومی دولتی است و شامل نهاد عمومی غیر‌دولتی نمی‌شود.

وی افزود: مواد ۱۳ و ۱۹ قانون جدید این دیوان صلاحیت‌های آن را محصور کرده و آنچه این مرجع می‌تواند انجام دهد، نسبت به ابطال مصوبات، نظامات، آئین‌نامه‌ها و سایر مقررات دولتی است.

روز گذشته رئیس دیوان عدالت اداری با تشریح دلایل ابطال حکم انتصاب سعید مرتضوی به مدیرعاملی صندوق تأمین اجتماعی نسبت به عواقب عدم اجرای این رأی و تقابل با دستگاه قضایی هشدار داد و صبح امروز نیز رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس بر لزوم عزل فوری مرتضوی تأکید کرد.

وکیل مرتضوی گفت: هیئت عمومی به عنوان عالی‌ترین مرجع دیوان عدالت اداری پیشنهاد هیئت مدیره صندوق تأمین اجتماعی و انتصاب مدیر‌عامل این صندوق از سوی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی را ابطال کرده است.

اصلانی افزود: آقای مرتضوی هرگز به رأی دیوان اعتراضی نکرده‌ است و بنده هم به عنوان موکل ایشان مانند برخی وکلا و حقوقدانان و همچنین برخی مجامع صنفی کارگری که به این حکم نقدهایی وارد کرده‌اند، آن را صرفاً مورد نقد حقوقی قرار دادم.

وی ادامه داد: مخاطب این حکم آقای مرتضوی نیست بلکه وزیر کار به عنوان صادر کننده حکم برای مدیرعامل صندوق تأمین اجتماعی است و تا امروز هم آقای شیخ‌الاسلامی دستوری برای برکناری موکل بنده صادر نکرده است.
روز گذشته معاون اول احمدی نژاد، اصلاحیه اساسنامه صندوق تأمین اجتماعی توسط هیئت وزیران به پیشنهاد وزارت کار و رفاه اجتماعی را ابلاغ کرد که به موجب آن صندوق تأمین اجتماعی به سازمان تأمین اجتماعی تغییر نام یافته است.

وکیل مرتضوی با اشاره به اصلاح اساسنامه صندوق تأمین اجتماعی توسط هیئت دولت، گفت: اساساً دیگر نهادی به نام صندوق تأمین اجتماعی وجود ندارد و آقای مرتضوی به موجب مصوبه هیئت وزیران مدیرعامل این صندوق نیست که از حکم دیوان عدالت تمکین نکرده و بخواهد با دستگاه قضایی تقابل کند.

اصلانی افزود: موکلم رئیس هیئت مدیره “شستا” است و حکم دیوان باید درباره مدیرعامل صندوقی اجرا شود که وجود خارجی ندارد و لذا نظر مرجع قضایی تحصیل حاصل شده است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا اصلاح اساسنامه برای ابقای مرتضوی در مسئولیت نبوده است، اظهار داشت: با اصلاح اساسنامه صندوق تأمین اجتماعی نظر هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به نوعی تأمین شده اما در مجموع اگر باب شود که دیوان به موضوع انتصابات و احکام مربوط به عزل و نصب‌ها که مربوط به حوزه اجرا می‌شود ورود کند، دیگر هیچ وزیری نمی‌تواند کار کند.

اصلانی در واکنش به نظر رئیس دیوان عدالت اداری که تصرف مرتضوی در دو روز گذشته را قابل تعقیب کیفری دانست، متذکر شد که موکلش از لحظه انتشار رأی دیوان در روزنامه رسمی هیچ سندی را به عنوان مدیرعامل صندوق تأمین اجتماعی امضاء نکرده است.

وی در بخش دیگری از گفت‌وگو اظهار داشت: ایراداتی که امروز درباره “عدم تناسب رشته تحصیلی با مسئولیت و فقدان سابقه ۵ سال مدیریت” به آقای مرتضوی وارد شده، پیش از این در زمان مدیریت آقای حافظی به آقای ذبیحی وارد شده بود.

اصلانی افزود: در آن زمان دیوان عدالت اداری با رد شکایت اعلام کرد که رسیدگی به این موضوع در صلاحیت دیوان نیست و این جای سؤال دارد که چرا دیوان اکنون خود را صاحب صلاحیت برای رسیدگی به این مسأله دانسته است؟

وی در پاسخ به این سؤال که آیا مرتضوی با وجود تعلیق قضایی می‌تواند مسئولیت بگیرد؟‌ گفت: نمی‌توان قاضی را در زمان تصدی مسئولیت قضایی تحت تعقیب قرار داد و باید اول تعلیق کرد تا به مسائلی که درباره او مطرح می‌شود، رسیدگی شود اما کسی که تعلیق می‌شود، نمی‌تواند قضاوت کند نه اینکه از حقوق اجتماعی خود محروم شود.

اصلانی گفت: اینکه بگویند فردی که دارای پرونده است، نمی‌تواند مسئولیت بگیرد، درست نیست چون همین الان برخی نمایندگان در دستگاه قضایی پرونده مفتوح دارند که یکی از آنها، در شعبه ۹ بازپرسی دادسرای کارکنان دولت در حال رسیدگی بوده و برای دیگری، ‌دادسرای کیفری تهران حکم صادر کرده است.
 

جـــرس: معاون نظارتی بانک مرکزی در مورد بررسی بانک مرکزی از مصارف ارزی بانک‌ها عنوان کرد: نتایج این بررسی‌ها تا پایان هفته منتشر خواهد شد و کل آن انحراف‌ها از بانک‌‌ها خارج می‌شود. اگر موردی را به ما معرفی کنند یا دستورالعملی را به ما ابلاغ کنند ما آن را پیگیری خواهیم کرد.

به گزارش ایسنا، ابراهیم درویشی گفت: نزدیک دو ماه است که ۸۰ نفر را فرستادیم تا ارزی را که بانک‌ها سال گذشته دادند کنترل ‌کنند و فکر می‌کنم تا آخر این هفته گزارشی منتشر شود و هر بانکی که تخلف داشته باشد را خواهیم خواست تا در این مورد توضیحاتی بدهد.

معاون نظارتی بانک مرکزی متذکر شد: بانک متخلف یا باید جریمه این کار خود را بدهد یا این‌که ارز را پس دهد.

درویشی در ادامه با بیان این‌که گزارش‌ها در حال نهایی‌شدن است، در پاسخ به این سوال که آیا تخلف بانکی احراز شده است؟ توضیح داد: مواردی داریم که برای بانک‌ها تخلف بوده است. دیکته ننوشته غلط ندارد. این یعنی تخلف هست و این موضوع تا پایان هفته اعلام می‌شود و اسامی بانک‌های متخلف را اعلام می‌کنیم.

وی با تاکید بر اینکه نام هر بانکی که تخلف کرده باشد را اعلام می‌کنیم، افزود: اگر به نتیجه برسیم که بانکی تخلف کرده باشد با آن برخورد می‌کنیم که یا باید ارز را پس دهد و یا این‌که جریمه‌ آن را پرداخت کند.