جنبش راه سبز - خبرنامه

توضیح جرس : پس از صدور فتوای جدید آیت الله بیات زنجانی، مبتنی بر اینکه، "كساني كه روزه مي گيرند ولي تاب و تحمل تشنگي را ندارند، فقط به اندازه اي كه جلوي تشنگي شان را بگيرد مي توانند آب بنوشند و در اين حالت روزه شان باطل نبوده و قضا هم ندارد." آیت الله مکارم شیرازی در یک سخنرانی به این فتوا اعتراض کرد.این مرجع تقلید، با تاکید بر اینکه نباید با دین مردم بازی شود، مدعی شد " روایتی که این افراد به آن استدلال کرده اند، هم از نظر سند و هم از نظر دلالت مورد سؤال است " و " این حکم خلاف اجماع علمای اسلام است" و "با صدور این گونه احکام نباید با دین مردم بازی شود."
سخنرانی آیت الله مکارم شیرازی علیه فتوای آیت الله بیات زنجانی، اعتراضِ عبدالکریم سروش را به دنبال داشت. سروش در یادداشتی با عنوان "بازی با دین مردم؟" که در سایت جرس منتشر شد، از مکارم شیرازی پرسید که "مگر علم فقه مجموعه همین آرا و اجتهادات متوافق و متخالف فقیهان نیست پس ابداع مجتهدانه و روشمند یک رای تازه فقهی‌ آن هم به دست یک فقیه چرا خروج از دایره دین و فقاهت شمرده شود؟"
عبدالکریم سروش، البته پای یک حدیث و فتوای دیگری مشهور به "مباهته" را نیز به ماجرا باز کرد و برخلاف فتوای آب خوردن روزه داران، آن را مصداق بازی کردن با دین مردم دانست و ضمن اینکه به آیت الله مکارم شیرازی پیشنهاد داد که به سراغ این حدیث و فتوا هم برود، آیت الله مومن را از زمره مراجعی دانست که بر اساس این حدیث، فتوا داده اند :"بازی نکردن با دیانت مردم البته دغدغه یی مبارک است. اما مصداق اهمّش آب خوردن روزه داران عطش ناک نیست. مصداقش آن است که فقیهی چون آیت الله محمد مومن، عضو فقهای شورای نگهبان، صریحاً فتوا میدهد که جائز بل راجح است که به بد دینان و بدعت گذران تهمت زنا و لواط بزنیم تا از میدان به در روند و از شرّشان آسوده شویم"
اما ادعای عبدالکریم سروش پیرامون فتوای آیت الله مومن، پای اعتراض سوم و ادعای جدیدی را نیز به میان کشید و عطالله مهاجرانی در " اندکی تامل در نوشته دکتر سروش" ، با ترجمه بخشی از اظهارات آیت الله مومن، ، مدعی شد که سخن آیه الله مومن دقیقا بر عکس استنباط دکتر سروش است. و " ایشان مطلقاً فتوایی صادر نکرده اند" و " تعبیر تا از میدان به در روند و از شرشان اسوده شویم ، در نوشته ایشان وجود ندارد. "
نوشته ی عطالله مهاجرانی، منجر به مصاحبه ی محمد سروش محلاتی با سایت اینده نیوز شد تا او نیز به روایت مهاجرانی از کتاب نوشته ی آیت الله مومن معترض شود و بگوید اگرچه " نظر آقای مؤمن مقداری رقیق تر از دیگران است." اما " سخن ایشان این است که هر چند قذف کردن و نسبت زنا و لواط دادن به دیگران طبق قاعده ی اولی حرام است، ولی این قاعده تخصیص خورده و یکی از موارد استثناء آن این است که منحرفان را می توان قذف کرد و همین قدر که شک داشته باشید آیا فرد منحرفی، انحراف اخلاقی هم دارد یا نه کافی است که نسبت قطعی به او بدهی، و او را اهل زنا و لواط معرفی کنی"
سروش محلاتی، که یکی از مقالات او پیرامون موضوع "مباهته"، مرجع مدعیات عبدالکریم سروش قرار گرفته بود، در ادامه ی مصاحبه  با اشاره به بخشی دیگر از نوشته ی آیت الله مومن، مدعی شد که " آقای مهاجرانی از نظر نهایی و پایانی ایشان غفلت کرده است."
مهاجرانی به مصاحبه ی سروش محلاتی واکنش نشان داد و با انتشار مقاله ی مفصل تری در ستون اندیشه جرس، تمامی اظهارات آیت الله مومن، پیرامون موضوع مباهته را ترجمه کرد تا نشان دهد " آیت الله مومن قائل به «جوازِ بهتان به مبتدع» نمی باشند. و هیچگونه فتوایی صریح و یا ضمنی در این باره صادر نکرده اند و آنچه آقای سروش محلاتی و متعاقب آن آقای عبدالکریم سروش به آن استناد کرده اند، در کتاب فقه استدلالی ایشان آمده است که کتاب فتوا نیست و عنایت به بخشی از یک احتمال از دید کسانی است که به آن باور دارند و نه فتوای آیت الله مومن. او نوشت : "به عبارت دیگر، بر اساس متن، قاعده این است که نمی توان به مبتدع بهتان زد و افترا بست. اما یک احتمال از دید کسانی که به اطلاق صحیحه باور دارند، مطرح شده است. چگونه و بر اساس کدام نشانه یا اماره جناب سروش محلاتی این قول را «قول قابل قبول» ایه الله مومن تلقی کرده اند؟در حالی که سیاق متن به گونه ای است که با اطمینان می توان گفت، این قول مورد قبول آیه الله مومن نبوده است. آن قول ضعیف این است که در موارد مشکوک می توان اهل بدعت را قذف کرد. در واقع این یک قول استثناست. تمام سخن من هم همین است که سروش اول آن استثنا و قول ضعیف را پررنگ کرده و به جای نظریه یا قاعده نشانده و یا قائل به نظریه فقهی و قول قابل قبول آیه الله مومن شده است. سروش دوم هم از ان یک فتوای صریح ساخته و پرداخته است. متن به روشنی گواه است که نمی توان بر ان مبنا بنای فتوایی صریح یا ضمنی پدید آورد.به گمانم جناب سروش محلاتی بدون توجه به تمامی این نشانه ها و اشاره ها و سیاق متن، داوری کرده اند؛ بنای نااستواری ساخته اند و جناب آقای دکتر سروش هم با اعتماد به ایشان در این خانه ی لرزان، سکنی گزیده اند."
متعاقب انتشار نوشته دومِ مهاجرانی، سید ضیاءنبوی "تاملی را بر تامل" منتشر کرد و کوشید تا نشان دهد در عرف حوزوی آنچه آیت الله مومن نوشته اند حمل بر معنایی دیگر می شود و اشارات و تعابیر مهاجرانی از بخشی از متنِ محل نزاع صحیح و دقیق نیستند.
اگرچه انتشار مقاله ی دوم مهاجرانی تا کنون با سکوت عبدالکریم سروش و سروش محلاتی مواجه شده است، اما آنچه در ادامه می آید نوشته ای از سروش دباغ است که مواضع عبدالکریم سروش و محمد سروش محلاتی را در موضوع مورد بحث  مورد تائید و تاکید  قرارداده است. جرس در راستای انتشار نظرات گوناگون، ، ضمن تاکید مجدد بر بی طرفی حرفه ای خود، اقدام به انتشار این مقاله می نماید.
 

***

مباهته: حاشیه به جای متن

چندی پیش نوشتاری تحت عنوان «بازی با دین مردم؟»[۱] از دکتر عبدالکریم سروش منتشر شد. پس ازانتشار این مطلب، دکتر عطاالله مهاجرانی نوشته‌ای در نقد آن با عنوان «اندکی تأمل در نوشته دکتر سروش»[۲] را منتشر کرد. بنا بر رأی مهاجرانی، سروش در تقریر و نقل رأی آیت‌الله مؤمن درباره‌ی رواییِ تهمت‌زدن به بددینان و بدعت‌گذاران به خطا رفته، چرا که آیت‌الله مؤمن کوشیده است تفسیری سازگار با خرد و انصاف و عدالت از واژه‌ی «باهتوهم» به دست دهد. پس از آن، آیت‌الله سروش محلاتی که مقاله‌ی او محل ارجاع سروش در نوشتن «بازی با دین مردم؟» بود، در مصاحبه‌ای گفت که‌ای کاش سخن مهاجرانی درست بود و بنده در نقل کلام ایشان اشتباه کرده بودم و جناب مؤمن جواز بهتان زدن به بددینان و بدعت‌گذاران را نداده بود.[۳] در ادامه، جناب مهاجرانی «تأمل در شیوۀ تدقیق یک متن فقهی: پاسخی به سروش محلاتی»[۴] را منتشر کرد و بر مواضع قبلی خود پای فشرد، و با موجه انگاشتن قرائت خویش از رأی آیت‌الله مؤمن، از جناب سروش محلاتی خواست که «تمامی اشاره‌ها و نکته‌ها را ملاحظه کنند. اگر دیدند بین ایشان و خداوند حکیم قدیر، بیّنه‌ای دارند که از سخن خویش دفاع کنند، بر موضع خویش بایستند. اما اگر دیدند در داوری شتاب کرده‌اند و ناخواسته موجب شده‌اند که حرمت فقیهی ارجمند و شجاع و دقیق‌النظر آسیب ببیند، سخن خود را اصلاح کنند». پس از آن، حجه‌الاسلام ضیاءمرتضوی مطلبی تحت عنوان «تأمل در تأمل»[۵] را با این تذکار منتشر کرد که جناب سروش محلاتی تمایلی به ادامه‌ی این بحث ندارد و آن را چندان مهم نمی‌داند، اما از آنجایی که «عدم پی‌گیری بحث ممکن است در نگاه برخی علاقمندان این مباحث، این احتمال را پدید بیاورد که برداشت و نقد جناب آقای مهاجرانی صائب است و در نگارش مقاله‌ی جناب آقای سروش محلاتی دقت لازم نشده است»، ضمن ابراز شگفتی از پافشاری جناب مهاجرانی بر مواضع خویش به نزد آشنایان با ادبیات حوزوی، و گلایه از این امر که «در نقد جناب آقای مهاجرانی، ایشان (سروش محلاتی) موصوف به شتابزدگی و حرمت‌شکنی شده‌اند و به ایشان توصیه شده دلواپس هیبت و هیمنه و طنین لفظ‌ آیت‌الله نباشند!»؛ چندین خطای جناب مهاجرانی در قرائت رأی فقهیِ آیت‌الله مؤمن را برشمرده، همچنین از شخصیت علمی و اخلاقی جناب سروش محلاتی دفاع کرد:

 
کسانی که با ادبیات رایج حوزه از جمله در فقه استدلالی انس دارند، و حتی کسانی که دوره‌‌ی فراگیری متونی مانند کتاب «رسائل» و «مکاسب» را می‌گذرانند، به خوبی اذعان دارند که تعبیر رایج «اللهم الا ان یقال..» در عرف مباحث حوزوی قالبی بیانی برای استدراک سخن پیش و ارائه نکته یا نگاه و استدلالی متفاوت از سخن پیش است؛ استدراکی که گوینده یا نویسنده، خود با آن همراهی دارد و می‌پسندد و صرف بیان یک احتمال یا گفتۀ دیگران نیست... آنچه در عبارت جناب آیت‌الله مؤمن آمده صرف بیان یک احتمال ضعیف و استثنای نادر، آن گونه که جناب آقای مهاجرانی گمان برده‌اند، نیست... نکته شگفتی‌ساز دیگر قرینه‌سازی تعبیر «والله العالم» یا «والله عالم» است که به گفته‌ی ایشان (مهاجرانی) با تعبیر «والله أعلم» فرق می‌کند. در ادبیات رایج حوزوی فرقی میان این دو تعبیر جز از این نظر نیست که در جملاتی چون «والله العالم» یا «والله عالم» رعایت ادب بیشتری در پیشگاه خداوند شده است، چرا که گوینده اساساً مقایسه‌ای میان دانش خود و دانش خداوند نکرده است. نه اینکه یکی نشانه بی‌نظری است و دیگری نشانه نظر دادن!...شگفتی دیگر این است که جناب آقای مهاجرانی محتوای کتاب آیت‌الله مؤمن را که فقه استدلالی است و نه فقه فتوایی، شاهد بر نادرستی انتساب دیدگاه یاد شده به ایشان شمرده‌اند! در حالی که لابد ایشان نیز اذعان دارند که بخش عمده‌ای از ارزیابی گفته‌های فقها و انتساب دیدگاه‌ها بر اساس کتاب‌ها و آثار فقه استدلالی آنان است و نه منابع فتوایی... در پایان نقد، کمی دور از مراتب وارستگی علمی و اخلاقی دانشمند عزیز ما جناب آقای سروش محلاتی سخن گفته شده است... درباره شخصیت‌های علمی وارسته و از خود گذشته‌ای مانند این استاد محترم نباید به گونه‌ای سخن گفت که چه بسا کسانی گمان برند اینان در بند برخی عناوین و القاب مجازی و اعتباری‌اند.[۶]

 
بنابر رأی جناب مرتضوی، آقای مهاجرانی در تبیینِ تعبیر« اللهم الا ان یقال» به خطا رفته‌اند؛ چرا که این تعبیر در عرف مباحث حوزوی رایج، قالبی بیانی برای استدراک سخن پیشتر گفته شده است؛ استدراکی که گوینده با آن همدلی دارد و صرف بیان یک احتمال ضعیف و استثنای نادر نیست. همچنین رجوع به آثار فقه استدلالی برای احراز رأی فقهیِ یک فقیه، بر خلاف سخن جناب مهاجرانی، اشکالی ندارد و در میان فقها امری مرسوم است. فی‌المثل وقتی گفته می‌شود صاحب جواهر چنین رأیی دارد، این رأی متخذ از دیدگاه ایشان در کتاب فقه استدلالیِ «جواهر الکلام» است.

 
در این مدت نظاره‌گر این مباحثات قلمی بودم و آن‌ها را رصد می‌کردم. از تغییر لحن جناب مهاجرانی در نوشتار دوم تعجب کردم؛ به نظرم در یک مباحثه علمی، انگیزه‌خوانی و با کنایه سخن گفتن، وجهی ندارد، فلذا توصیه کردنِ جناب سروش محلاتی به اینکه مبادا مفتون هیبت و هیمنه و طنین لفظ «آیت‌الله» شوند، زیبنده چنین بحثی نیست؛ همانطور که جناب مرتضوی نیز بدین دقیقه اشاره کرده‌اند. همچنین ارجاع دادن آقای سروش محلاتی به خداوند حکیمِ قدیر و تأمل در این امر که آیا بین خود و خدای خود بیّنه‌ای دارند؛ قدری غریب می‌نماید. بحث بر سر اختلافِ میان دو قرائت از یک متن فقهی است و نه بیشتر؛ بنا نیست در این میان کسی، طرف دیگر را توصیه به تقوا کند و از خدا بیم دهد. همین اختلاف آراء سلسله جنبان هر علمی است و البته عقل جمعی و جامعه علمی درباره صحت و سقم آراء داوری نهایی را انجام می‌دهد.

در جستارهای منتشر شده، خوشبختانه بحث علمیِ مستوفایی درگرفت و آقایان سروش محلاتی و مرتضوی، پاسخ مقنعی به آقای مهاجرانی دادند و ابعاد مختلف بحث را به نیکی تبیین کردند. با این همه جای حاشیه و متن در این مکتوبات تغییر یافته و مسئله‌ای خرد و فرعی جایگزین مسئله‌ای کلان و اصلی گشته است.

چنان که درمی‌یابم، مسئله‌ی کلان و اصلی از این قرار است: فقهِ بریده از اخلاق، انسانی نیست و راهی به دهی نمی‌گشاید و رهزن است، فلذا باید احکام فقهی را در ترازوی اخلاق توزین کرد و به مدد شهودهای اخلاقیِ عقلانی، دست رد بر سینه‌‌ی احکام فقهیِ غیراخلاقی زد و آن‌ها را فرو نهاد.[۷] تفکیک میان «وجوب فقهی» و «وجوب اخلاقی» مؤید این امر است و توضیح می‌دهد که برخی از احکام فقهی نظیر رو به قبله خواباندن حیوانات جهت ذبح، هر چند وجوب شرعی دارند، اما وجوب اخلاقی ندارند. حجاب و پوشاندن موی سر و گردن نیز، هر چند به نزد کثیری از دینداران معیشت‌اندیش وجوب فقهی دارد، اما چنان که در می‌یابم، وجوب اخلاقی ندارد؛[۸] در عین حال رو به قبله خواباندن حیوانات و پوشاندن موی سر و گردن اموری غیراخلاقی نیست. لازمه‌ی این سخن این است که تلازمی میان جواز فقهی و جواز اخلاقی بر قرار نیست؛ چرا که برخی از امور هم جواز فقهی دارند و هم جواز اخلاقی؛ برخی دیگراز امور، جواز فقهی دارند، اما جواز اخلاقی ندارند و بالعکس. بر همین سیاق، اگر بهتان ‌زدن به بددینان و بدعت‌گذاران جواز و وجوب فقهی داشته باشد ــ که نزد فقیهی چون آیت‌الله مظاهری دارد ــ جواز اخلاقی ندارد، بلکه قبح اخلاقی دارد؛ چرا که متضمن نفی و نادیده گرفتن کرامت انسانی است و امری است اخلاق‌ستیز و فرونهادنی. مسلمانی که در این سخن حکیمانه‌ی پیامبر «انّی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» به دیده‌ی عنایت می‌نگرد، از سر دغدغه‌ی دینی و اخلاقی، با این سنخ آموزه‌های فقهیِ غیراخلاقی در می‌پیچد و بانگ بر می‌آورد و آن‌ها را از منظر اخلاقی قویاً نقد می‌کند.

با این همه، فرض کنیم که آیت‌الله مؤمن چنین سخنی نگفته باشد و بهتان زدن به بدعت‌گذاران را جایز نشمرده باشد ــ که البته از نظر آیت‌الله سروش محلاتی و حجت‌الاسلام مرتضوی این چنین نیست و آیت‌الله مؤمن بهتان ‌‌زدن به بدعت‌گذاران را به لحاظ فقهی جایز می‌داند. مگر مسئله‌ی ما فقط رأی آقای مؤمن است که جناب مهاجرانی آستین همت بالا زده‌اند تا مبادا بر دامن کبریاییِ این فقیه «آزاده» و «شجاع» و «دقیق النظر» شورای نگهبان گردی بنشیند؟ «هزار باده‌ی ناخورده در رگ تاک است» و فهرست فقهایی که از روایی بهتان زدن به بدعت‌گذاران سخن گفته‌اند، بلند بالاست. به عنوان نمونه، فتاوای ذیل از رساله‌ی آیت‌الله مظاهری را در نظر آوریم که خوشبختانه به زبان فارسی نوشته شده و به سهولت می‌توان مراد نویسنده را دریافت:

شرط لزوم اشاعه‌ی فحشا: اگر مصلحت اهمّی که مقدم بر مفسده‌ی اشاعه‌ی فحشا است، جلو آید، آن کار جایز بلکه در بعضی از موارد لازم است؛ نظیر این که [...] بتواند کسی را که مضّر برای دین است، رسوا و کارش را خنثی کند؛ در این موارد و نظایر آن اشاعه‌ی فحشا جایز بلکه لازم است.

شرط وجوب تهمت زدن: اگر مصلحت اهمّی که مقدم بر مفسده‌ی تهمت باشد، پیش آید، آن تهمت جایز بلکه در بعضی موارد واجب می‏شود؛ مثلاً اگر کسی مضر برای اسلام است و مردم را از دین منحرف می‏کند و چاره‏ای جز تهمت برای اسکات او نباشد، تهمت به اندازه‏ای که او را ساکت کند، جایز بلکه واجب است.[۹]

چنان که ملاحظه می‌شود، آیت‌الله مظاهری به صراحت از جواز و بلکه وجوبِ تهمت ‌زدن به کسی سخن می‌گوید که برای اسلام مضر است و مردم را از دین منحرف می‌کند. علاوه بر این، احکام فقهیِ غیراخلاقی، در بهتان زدن به بددینان و بدعت‌گذاران خلاصه نمی‌شود، که احکامی نظیر «مهدورالدم بودن مرتد» و «سنگسار» نیز از این سنخ احکام‌اند؛ احکامی که در زمرۀ احکام هنجاریِ ناموجه‌‌اند و مستلزم بازنگری جدی‌. پس نه احکام فقهیِ غیراخلاقی در بهتان زدن به بدعت‌گذاران منحصر می‌شود، و نه آیت‌الله مؤمن تنها فقیهی است که از رواییِ بهتان زدن در حق بدعت‌گذاران سخن گفته است ــ که فقهایی نظیر آیت‌الله خویی، آیت‌الله گلپایگانی، آیت الله مهدوی‌کنی، آیت‌الله مظاهری... معتقد‌اند بهتان زدن به بدعت‌گذاران در دین جایز است.[۱۰] آیت‌الله سروش محلاتی به نیکی این مسئله را تبیین کرده است:

ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﻗﺮﻥ ﺳﻴﺰﺩﻫﻢ، ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻴﺎﻫﻲ ﺑﺮ ﺩﻓﺘﺮ ﺳﻔﻴﺪ ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺖ ﻭ ﻧﻈﺮﻳه «ﺑﻪ ﺍﻫﻞ ﺑﺪﻋﺖ ﺗﻬﻤﺖ ﺑﺰﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺁﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺑﺪﺭ ﮐﻨﻴﺪ»، ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﺷﺪ. ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ ﮐﻪ «ﺑﺎﻫﺘﻮﻫﻢ» ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ «ﺗﻬﻤﺖ ﺯﺩﻥ» ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ: ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺗﻬﻤﺖ ﺯﺩﻥ ﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ «ﻣﺼﻠﺤﺖ» ﺟﺎﻳﺰ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭ ﭼﻪ ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﻤﺖ ﺯﺩﻥ ــ ﻣﺜﻞ ﺁﻥ ﮐﻪ ﻓﻼﻧﻲ ﺩﺯﺩ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻳﺎ ﮐﺎﻓﺮ ﺷﺪﻩ، ﻭ ﻳﺎ ﺍﻫﻞ ﺯﻧﺎ ﻭ ﻟﻮﺍﻁ ﺍﺳﺖ ــ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻔﺘﻀﺢ ﻭ ﺑﻲﺁﺑﺮﻭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺩﻳﻨﺸﺎﻥ ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ؟[۱۱]

مسئله‌ی اصلی، امر دل‌آزار و قصه‌ی پرغصه‌ای است که به تعبیر جناب سروش محلاتی از قرن سیزدهم بدین سو به سان نقطه‌ی سیاهی بر دفتر فقه شیعه نقش بسته است.[۱۲] هنگامی که در فهرستِ فقهای صاحب نامی که بر روایی بهتان زدن صحه نهاده‌اند، نظر می‌‌افکنیم، همچنین درباره‌ی دیگر احکام فقهیِ غیراخلاقی تأمل می‌کنیم؛ به نظر می‌رسد پرداختن به رأی مختار آیت‌الله مؤمن در این باب، و دلمشغولِ «اللهم الا» و «والله اعلم» بودن و لقب «آیت‌الله» را به طعن برازنده‌ی جناب سروش محلاتی ندانستن، در زمره‌ی امور حاشیه‌ای است. بهتر است جناب آقای مهاجرانی، به جای پرداختن به حواشی، به متن بپردازند و در زمانه‌‌ی پر تب‌وتابی که این حکم فقهیِ اخلاق‌ستیزِ رماننده (بهتان زدن به اهل بدعت)، تیغ به کف زنگیان مست داده و دست‌آویز عده‌ای برای تهمت زدن و از میدان به در کردن خلایق در وادی سیاست و دیانت شده است ــ امر نامبارکی که ایشان نیز به نیکی بدان وقوف دارند[۱۳] ــ همّ خویش را بیشتر معطوف به نقد آن کنند:

زین روش بر اوج انور مـی‌روی

ای بـرادر گــر بـر آذر مـی‌روی

 
منابع و پانوشت ها

-------------------------
[۱] . http://www.rahesabz.net/story/۷۳۱۱۲/

[۲] . http://www.rahesabz.net/story/۷۳۱۴۹/

[۳] . http://ayandeonline.com/?a=content.id&id=۲۰۸۹

[۴] . http://www.rahesabz.net/story/۷۳۳۰۴/

[۵] . http://www.rahesabz.net/story/۷۳۳۹۴/

. همان.[۶]

[۷] . در سنت کلام و فلسفه‌‌ی اسلامی، معتزله با بحث از «حسن و قبح عقلی» و مرحوم طباطبایی با طرح مبحث «ادراکات اعتباری» در مقاله‌‌ی ششم اصول فلسفه و روش رئالیسم، مجالِ مبارکی برای اندیشیدن به اخلاقِ عقلانیِ مستقل از دیانت وشریعت فراهم آورده‌اند.

[۸] . برای بسط بیشتر این مطلب، نگاه کنید به : سروش دباغ،« حجاب در ترازوی اخلاق» و «حجاب در ترازوی قرآن»، در سایت جرس:

http://www.rahesabz.net/story/۶۳۷۶۳/

http://www.rahesabz.net/story/۷۰۱۲۰/

[۹]. پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله مظاهری:

http://www.almazaheri.ir/farsi/Index.aspx?TabID=۰۶۰۴&SectionNum=۴۹۴&ChapterNum=۱۵۴&ChapterName

[۱۰] . نگاه کنید به : محمد سروش محلاتی، «ﺗﻬﻤﺖ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﺩﻳﺎﻧﺖ!»

http://www.soroosh-mahallati.com/modules.php?name=News&file=arƟcle&sid=۳۳

همچنین، سروش دباغ، «این چنین بهتان منه بر اهل حق»:

http://www.rahesabz.net/story/۷۰۴۳۳/

[۱۱] . محمد سروش محلاتی، « تهمت در خدمت دیانت!»

تأمل برانگیز و عبرت آموز است که از سویی برخی از علمای اخلاق نسبت به آبروی انسانها حساسیت بسیار نشان می دهند؛ از سوی دیگر برخی از فقها با گشاده دستی بهتان زدن را در مواردی جائز می دانند. به عنوان نمونه، آیت الله فاطمی‌نیا از قول آیت‌الله بهاالدینی نقل می‌کند که به نظر ایشان یکی از چهار گناهی که بخشیده نمی‌شود، آبرو بردن است که حرمت آن در حدّ آدم کشتن به شمار می‌رود: «این گناهان آن قدر نحس هستند که صاحبانشان گاهی موفق به توبه نمی‌شوند.» و سپس خاطرۀ دیگری را از قول فرزند یکی از بزرگان که در زمان خودش استادالعلما بوده است، تعریف می‌کنند: «به پدرم گفتم اگر بنا باشد یک نصیحت به من بکنی، چه می‌گویی؟ ... پدرم سرش را بالا آورد و گفت آبروی کسی را نبر! الان در زمان ما هیئتی‌ها، مسجدی‌ها و مقدس‌ها آبرو می‌برند. عزیز من اسلام می خواهد آبروی فرد حفظ شود. شما با این مشکل داری؟ دقت کنید که بعضی‌ها با زبانشان می روند جهنم. روایت داریم که می‌فرماید: اغلب جهنمی‌ها، جهنمی زبان هستند. فکر نکنید همه شراب می‌خورند و از دیوار مردم بالا می‌روند. یک مشت مؤمن مقدس را می‌آورند جهنم.‌ای آقا تو که همیشه هیئت بودی! مسجد بودی! بله توی صفوف جماعت می‌نشینند آبرو می‌برند.»

نگاه کنید به: «۶۰ نکته عرفانی و اخلاقی/ پای صحبت آیت‌الله فاطمی‌نیا و آیت‌الله امجد» در:

http://www.asriran.com/fa/news/۱۰۴۰۱۲/۶۰

[۱۲] . به عنوان نمونه‌ای از نقد این موضع فقهی، به مقاله «تفسیر حدیث باهتوهم» برگرفته از دست‌نوشته‌های آیت‌الله سیدمحمدجواد موسوی غروی در سایت جرس رجوع کنید:

http://www.rahesabz.net/story/۷۳۳۸۹/

[۱۳] . در نوشتاری با عنوان «کافرم من گر از این شیوه تو ایمان داری»، خاطره‌ای از دکتر عطاءالله مهاجرانی در باره‌ی روایی «مباهته» به نزد جماعتی نقل کرده‌ام. نگاه کنید به سایت جرس:

http://.www.rahesabz.net/story/۷۰۰۴۴/

 

به گزارش ایلنا، چهارشنبه هفته گذشته(۹ مرداد ماه) یک مینی‌بوس به همراه ۱۲ سرنشین روستائیان بختیاری بخش دهدز شهرستان ایذه در سد کارون ۳ زیر آب رفتند و جان خود را از دست دادند. جان‌هایی که در قبال بی‌توجهی به تعهدات قانونی دولت احمدی‌نژاد بی‌رمق شدند.

می‌گویند که شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در ترمیم راه‌های روستایی دریاچه سد کارون بی‌توجهی کرده است در حالی که مسئولیت اصلی ایجاد این راه‌ها وزارت نیرو بود که بعد‌ها به این شرکت واگذار شد. راهی که به گفته رئیس شورای شهر ایذه ۳۰ درصد آن ایجاد شده بود اما در دولت دهم به یکباره به دلیل نبود اعتبارات کاملا متوقف شد تا امروز شاهد سرد شدن جان‌هایی باشیم که از این دنیا؛ تنها روستایی بودن و سخت کار کردن را تجربه داشتند. این راه در مسیر سدسازی زیر آب رفته بود.

جالب است در روزگار امروز؛ ساکنان روستایی برای رفت و آمدشان از یک یدک کش آن هم با کمترین ایمنی استفاده کنند و تنها در یک ساعت خاص از روز بتوانند با دنیای خود ارتباط داشته باشند. حادثه اخیر البته بدون تلفات جانی بار‌ها در ایذه رخ داد اما این بار سد؛ قربانی گرفت تا شاید مسئولان به فکر ساکنان این روستا‌ها نیز باشند اگرچه متاسفانه در پی این حادثه هنوز هیچ مسئول و متولی رسما عذرخواهی نکرده است.

نماینده استان خوزستان در شورای عالی استان‌ها در این باره به خبرنگار ایلنا، می‌گوید: ‌ ایجاد سد در راستای ممانعت از هرز رفتن آب سطحی اقدام موثری بود و کار براساس نقشه سدسازی کارون از زمان قبل از انقلاب طراحی شده بود و در دولت‌های گذشته کلنگ، ساخته و در ‌‌نهایت افتتاح و به بهره‌برداری رسید. طرحی که مطالعات خوبی روی آن صورت گرفت اما متاسفانه آنچه در این طرح مغفول ماند؛ زندگی ساکنان محدوده سد کارون سه بود.

زمین کشاورزان اطراف سد به قیمت ارزانی خریداری شد

وی با بیان اینکه زمین‌های بسیاری از کشاورزان اطراف سد به قیمت ارزانی خریداری شد، می‌افزاید:‌ قرار شد برای ساکنان این روستا از نظر معیشتی و اقتصادی اقداماتی صورت گیرد که متاسفانه شاهد اجرای آن نبودیم.

عیدی محمد اصلانی؛ تردد ساکنان روستاهای پشت سد کارون سه را با لنج امری عقلانی نمی‌داند و با ابراز تاسف از حادثه اخیر در سد کارون 3 و جان باختن ۱۲ نفر از ساکنان روستای پشت سد، می‌گوید: باید برای تردد ساکنان این روستا‌ها اقدام زیربنایی انجام شود. متاسفانه در کشور در موقعیت برنامه‌ریزی کلان اقدامات مفیدی انجام می‌شود اما ساکنان موجود در اطراف پروژه‌ها از وضعیت خوبی برخوردار نیستند.

در این ارتباط رئیس شورای شهر ایذه نیز به ایلنا می‌گوید:‌ ایذه یک کلان شهر است که دارای ۵۰۰ روستا در یک موقعیت کاملا استثنایی نسبت به استان خوزستان است. از دهه ۷۰ که ساخت سد كارون 3 در دولت سازندگی در آن آغاز شد در همان سال‌ها دولت وزارت نیرو را ملزوم كرد تا یک درصد سود پروژه به مدیریت شهری ایذه به منظور توسعه آن اختصاص یابد. این شهر یک کمربندی نداشت و با وجود نبود مسیر تردد در زمان سدسازی محل ترانزیت و حمل مصالح مورد نیاز قرار گرفت متاسفانه یک صدم درصد از سود پروژه عاید مردم ایذه نشد و مشکلات زیادی نیز برای ساکنان آن ایجاد شد.

بیكاری ۳۰ درصد نیروی اشتغال در روستاهای ایذه

علی احمدی با بیان اینکه وزارت نیرو زمین‌های کشاورزی این شهرستان را به قیمت زمین بایر خریداری کرد، می‌افزاید: قرار بود به ازای نابودی زمین‌های کشاورزی برای جوانان و نیروی کار این روستا‌ها اشتغال ایجاد شود و در ساخت سد از آن‌ها استفاده شود که متاسفانه هیچ‌گاه این موضوع عملیاتی نشد و درنهایت منجر به بیکار شدن ۳۰ درصد نیروی اشتغال این روستا‌ها شد.

وی با بیان اینکه ساکنان روستای پشت سد نیز که اراضی کشاورزی آن‌ها کمتر نابود شد اما با مشکل عمده تردد مواجه هستند، می‌افزاید: طول این سد ۶۵ کیلومتر است و بیش از ۳۰ پارچه روستا و آبادی در آن سوی سد وجود دارد که ناچارند برای تردد از لنج استفاده کنند.

رئیس شورای شهر ایذه با اشاره به اینکه همواره از طریق لنج‌هایی که هیچ گونه امکانات ایمنی ندارند خودرو‌ها و مردم در عرض سد رفت و آمد می‌کنند، می‌افزاید: ‌جالب است که این یدک کش‌ها نجات غریق ندارند و حتی جلیقه نجات نیز در آن وجود ندارد که برای زمان احتمالی ازآن استفاده شود. حادثه‌ای که در روز چهارشنبه رخ داد و ۱۲ نفر در داخل یک مینی بوس غرق شدند نیز به دلیل عدم نکات ایمنی صورت گرفت. ما مشابه این اتفاق زیاد داشتیم در تمام این 10 سال از زمان افتتاح آمد وشد از این طریق صورت می‌گرفت اما این بار حادثه تلفات جانی نیز داشت.

به گفته احمدی؛ بار‌ها نامه‌هایی به وزارت نیرو، وزارت بهداشت، پلیس راه در راستای مشکلات ایجاد شده پس از ساخت سد کارون 3 نوشته شده اما متاسفانه به هیچ نامه‌ای ترتیب اثر داده نشده است.

توقف ساخت تنها راه ارتباطی با وجود پیشرفت ۳۰ درصدی

وی در ادامه می‌گوید‌: لنج‌ها و یدک کش‌ها در ساعت خاصی تردد می‌کنند و بعداز ساعت ۱۲ شب هر اتفاقی که در روستای پشت سد بیفتد امکان ارتباط وجود دارد و از آنجا که امکانات بهداشتی نیز وجود ندارد، مردم با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند البته قرار بود وزارت نیرو یک جاده از اول رودخانه در مسیر مخالف به منظور دسترسی ساکنان پشت سد ایجاد كند كه متاسفانه در دولت احمدی‌نژاد با وجود پیشرفت ۳۰ درصدی کار طرح متوقف شد و موجب شد تا جاده ارتباطی نداشته باشیم بهانه توقف این طرح نیز نبود بودجه و اعتبار اعلام شد با این شرایط دولت حتی حاضر نشد ساخت این راه را به بخش خصوصی واگذار كند.

رئیس شورای ایذه با بیان اینکه براساس قانون دولت نهم و دهم تعهداتی را در قبال ساکنان روستاهای سد کارون سه داشتند، می‌افزاید: متاسفانه هیچ کدام از این تعهدات عملیاتی نشد و حتی وزارت نیرو وظایف خود را به سازمان آب و برق واگذار کرد این اتفاق در آینده نزدیك تكرار می‌شود اگر فكری برای آن اندیشیده نشود.

با پایان دولت و پس از هشت سال شاهد آن هستیم كه چگونه تعهدات مسئولان دربرابر روستائیانی كه در ازای از دست دادن زمین‌های کشاورزی‌شان، امروز حتی كانال‌های ارتباطی خود را از دست داده‌اند، به فراموشی سپرده شد. ساخت یک جاده روستایی چه میزان هزینه دربرداشت كه محقق نشد؟!

مرگ 12 نفر زن و بچه‌ بی‌دفاع موضوع ساده‌ای نیست كه بتوان از آن چشم پوشاند. 

عبدالرضا مصری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: جلسات مجلس برای بررسی رای اعتماد وزرای پیشنهادی کابینه حسن روحانی از یکشنبه آینده هر روز و در دو نوبت صبح و عصر برگزار خواهد شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی بعدازظهر امروز یکشنبه در مراسم تحلیف، اسامی 18 گزینه پیشنهادی خود برای وزارتخانه‌ها را تقدیم هیات رییسه مجلس کرد. 

سوگند برای پاسداری از قانون

علی لاریجانی رییس مجلس و صادق لاریجانی رییس قوه قضاییه شروع کننده مراسم بودند. نکته مورد توجه در سخنرانی علی لاریجانی این بود که وی از رییس جمهوری جدید خواست از گرفتن تصمیم‌های عجولانه پرهیز کند. سخن او در واقع کنایه‌ای به رفتار دولت احمدی‌نژاد بود که همواره از سوی منتقدانش به رفتارهای خودسرانه و عجولانه متهم می‌شد. صادق لاریجانی در سخنان خود بیشتر درباره مسائل مربوط به حکومت اسلامی صحبت کرد. در ‌‌نهایت نوبت به حسن روحانی رسید. او ابتدا سوگند ریاست جمهوری را یاد کرد. سوگندی که بر اساس آن وی باید پاسدار قانون اساسی باشد. سپس رییس مجلس از او خواست که سخنرانی‌اش را آغاز کند. سخنرانی روحانی نکات قابل اعتنایی داشت که در واقع می‌توان آن را مانیفستی برای مشی دولت‌اش دانست.

اولویت‌های دولت روحانی

دو جنبه اقتصاد و سیاست خارجی در سخنرانی حسن روحانی طی مراسم تحلیف پر رنگ بود. او بار‌ها از دشواری‌های اقتصادی ایران سخن گفت و مردم را شایسته برخورداری از زندگی بهتر دانست. از تاثیر تحریم‌ها گفت و اینکه تحریم‌ها هزینه‌های اقتصادی زیادی بر ایران وارد کرده است. او سپس با پیوند زدن بحران اقتصادی با سیاست خارجی به طرح ریزی ایده خود در مناسبات بین المللی پرداخت. گفت که ایران لنگرگاه صلح و ثبات در منطقه است و سر جنگ با هیچ کشوری ندارد. گفت که ایران قصد تغییر هیچ نظام سیاسی را ندارد. قصد تغییر مرز‌ها را ندارد و با دخالت خارجی در هر کشوری مخالف است و اعتقاد دارد که نظام‌های سیاسی تنها به خواست مردم‌‌ همان کشور باید تغییر پیدا کنند. حسن روحانی از تعامل سخن گفت. از اینکه ایران آماده گفتگو و اعتماد سازی متقابل با همه دنیاست. او خطاب به جامعه بین المللی گفت: «اگر پاسخ مناسب می‌خواهید به جای تحریم با زبانِ تکریم با مردم ایران سخن بگویید.» این سخنان تشویق اعضای مجلس را در پی داشت که با دست زدن و احسنت احسنت گفتن وی را همراهی می‌کردند. با این حال وی هیچ اشاره مستقیمی به برنامه هسته‌ای نکرد. حتی‌‌ همان جملات کلی و کلیشه‌ای مقام‌های جمهوری اسلامی که در آن بر صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای تاکید می‌شود هم در سخنرانی روحانی وجود نداشت. او تنها به تاثیر تحریم‌ها و تلاش برای گفتگو جهت حل آن اشاره کرد. شاید دلیل پرهیز از اشاره مستقیم به برنامه هسته‌ای در متن سخنرانی تحلیف را بتوان ناشی از این دانست که او به عنوان رییس جمهور در چنین مراسمی ناگزیر بود از ادبیات رسمی برای تایید همه جانبه برنامه‌های هسته‌ای بهره ببرد و این می‌توانست راه دولت او را برای گفتگو با غرب در همین نخستین فاز سد کند. روحانی در بخش‌های قابل توجه دیگری از سخنانش به مطالبان زنان و مطالبات اقوام اشاره کرد و گفت که ایجاد زمینه‌های مشارکت بیشتر زنان و برطرف کردن تبعیض‌ها درباره اقلیت‌های قومی و مذهبی را از اولویت‌های دولت خود می‌داند.

پایان گمانه زنی‌ها درباره کابینه

حسن روحانی پس از پایان سخنرانی‌اش به وعده‌ای که پیش‌تر درباره ارایه لیست کابینه‌اش به مجلس در مراسم تحلیف داده بود عمل کرد و این لیست را به علی لاریجانی رییس مجلس تحویل داد.

اسامی پیشنهادی برای کابینه را از اینجا مشاهده کنید

نامه حاوی اسامی وزیران پیشنهادی در جلسه قرائت شد و با مشخص شدن رسمی لیست کابینه به هفته‌ها گمانه زنی درباره اعضای دولت آینده پایان داده شد. بسیاری از افرادی که پیش‌تر در گمانه زنی‌های رسانه‌ای از آن‌ها به عنوان وزیران پیشنهادی یاد می‌شد در لیست قرائت شده حضور داشتند و تنها انتخاب مصطفی پورمحمدی از چهره‌های شناخته شده محافظه کاران برای تصدی سمت وزارت دادگستری بود که تا حدی غیرمنتظره بود. نام «عبدالرضا رحمانی فضلی» برای سمت وزارت کشور هم گرچه در گمانه زنی‌ها مورد بحث بود اما طی دو سه روز گذشته برخی محافل رسانه‌ای مدعی شده بودند که روحانی از انتخاب او منصرف شده است. رحمانی فضلی از چهره‌های نزدیک به علی لاریجانی رییس مجلس است و پیش‌تر هم در دوران ریاست لاریجانی بر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در منصب معاونت وی فعالیت کرده است. اصلاح طلبان هوادار روحانی اعتقاد دارند که انتخاب رحمانی فضلی به عنوان وزیر کشور می‌تواند به پاشنه آشیل فعالیت دولت روحانی بدل شود. وزارت کشور از جهات بسیاری برای اصلاح طلبان اهمیت دارد. این وزارتخانه علاوه بر اینکه مجری برگزاری انتخابات در کشور است از نظر زمینه سازی برای فعالیت احزاب و نهادهای غیردولتی هم مهم‌ترین مرجع دولتی به شمار می‌رود و اکنون کار احزاب به محاق رفته اصلاح طلب برای بازگشایی با انتخاب رحمانی فضلی به عنوان وزیر کشور چندان آسان نخواهد بود. در روزهای اخیر برخی ناظران این انتخاب را حاصل رایزنی و لابی روحانی و لاریجانی می‌دانستند اما رییس مجلس در کنفرانس خبری کوتاهی که پس از مراسم تحلیف با حضور سران سه قوه انجام شد با اشاره به اسامی معرفی شده برای کابینه گفت که مجلس هیچ توصیه‌ای درباره وزیران نداشته است. لاریجانی همچنین وعده داد که مجلس در هفته آینده به بررسی رای اعتماد وزیران پیشنهادی خواهد پرداخت تا پس از آن دولت به طور رسمی کار خود را آغاز کند.
 

به گزارش تسنیم ، لیست اعضای هیئت مؤسس دانشگاه ایرانیان که پیش از این به امضا و تأیید کامران دانشجو وزیر علوم، تحقیقات وفناوری و محمدحسن طریقت منفرد وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده، برای تأیید نهایی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارجاع شده بوده، برای اصلاح بازگردانده شد.

بر اساس اخبار کسب‌شده، یکی از دلایل مخالفت شورای عالی انقلاب فرهنگی با لیست اعضای هیئت مؤسس حضور اسفندیار رحیم مشایی و حمید بقایی در این هیئت است.

همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی به مسئولان این دانشگاه اعلام کرده که اعضای هیئت مؤسس این دانشگاه باید به تأیید این شورا برسد.

بر اساس این گزارش، دانشگاه بین‌المللی ایرانیان برای اولین بار در سال ۸۸ مطرح شد که پایه‌گذار آن اسفندیار رحیم مشایی بود و شورای گسترش وزارت علوم بااعطای مجوز به این دانشگاه موافقت کرد اما در پی آن اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با ایجاد این دانشگاه مخالفت کردند و در ادامه با توجه به موضع‌گیری رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی و دانشگاهی این پروژه به دست فراموشی سپرده شد.

اما در آخرین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی در دولت دهم با ایجاد این دانشگاه موافقت شد و رئیس‌ دولت دهم نیز شب گذشته در آخرین گفت‌وگوی تلویزیونی خودبا مردم به تشریح راه‌اندازی این دانشگاه پرداخت و حتی با اعلام شماره حسابی از مردم خواست که در جهت کمک مالی به دانشگاه ایرانیان پول واریز کنند وسهام‌دار شوند. 

به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی بعدازظهر امروز در مراسم تحلیف خود در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: باور دارم تشکیل دولت راستگویان، امانتداران، اخلاق‌مداران و مردمداران نزدیک‌ترین مسیر برای پیروی از پیامبر رحمت است.

رییس‌جمهور خاطرنشان کرد:آغاز مسئولیت دولت جدید در ماه مبارک رمضان و در عین حال همزمان با چهارده مرداد ماه یعنی پیروزی مردم در نهضت مشروطه و سرآغاز قانونگرایی در تاریخ جنبش‌های آزادیخواهی ملت ایران است ، این تقارن را به فال نیک می‌گیرم و از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم که در این مسیر دشوار درهای رحمت خویش را بر روی مردم بزرگوار ایران و این خادم ملت بگشایند و تقدیری نیکو و شایسته برای مردم و کشور رقم زند.

روحانی در بخش دیگری از سخنان خود اظهارکرد: مردم ایران در انتخابات 24 خرداد حماسه‌ای بس بزرگ آفریدند. ملت بزرگی که فراز و نشیب‌های فراوانی را تجربه و سختی‌های زیادی را تحمل کرده است با روحی سرشار از امید، نشاط و تعهد به کشور و آینده آن مردم‌سالاری نظام را بار دیگر به نمایش گذاشتند.

وی خاطرنشان کرد: در این انتخابات مردم با لبخند به زندگی و مشارکت موثر و کم‌نظیر خواسته‌های خود را از طریق صندوق رای به کرسی نشاندند. 

در بخش دیگری از سخنان خود رییس‌جمهور ادامه داد: در هفته‌های گذشته در مورد پیام‌های صندوق رای بسیار تامل کردم؛ مردم در این انتخابات به وضوح مشخص کردند که به کدام مشی و اندیشه پای می‌فشارند و آن را ادامه راستین آرمان‌های انقلاب می‌دانند.

وی در ادامه گفت: همه آنهایی که به اینجانب رای دادند و دیگرانی که به دیگران رای دادند یا حتی کسانی که پای صندوق‌های رای نیامدند، همه شهروندان ایرانی هستند و از حقوق برابر شهروندی برخوردارند. دولت تدبیر و امید خود را مکلف می‌داند که خواسته‌های قانونی همه آنها را مدنظر قرار دهد.

رییس‌جمهور با تاکید بر اینکه "من نماینده همه مردم ایران هستم"، اظهار کرد: سرمایه این دولت در مسیر پیش رو اتکا به خداوند، اعتماد به مردم گرانقدر ایران و بهره‌گیری از تمام سرمایه‌های طبیعی و انسانی این مرز و بوم است.

روحانی افزود: مردم ایران به اعتدال‌گرایی و دوری از افراط و تفریط رای مثبت داده‌اند؛ بنابراین کانون فکری و اجرایی دولت نیز بر محور اعتدال و عقلانیت خواهد بود.

وی در ادامه به تعریف اعتدال‌گرایی پرداخت و تصریح کرد: اعتدال‌گرایی به معنای توازن میان آرمان‌ها و واقعیت‌هاست، ترجیح منافع ملی بر منافع حزبی و جناحی است. اعتدال‌گرایی بر اجماع ملی، قانونگرایی و بردباری در تعاملات سیاسی تاکید دارد و بنیان این موضوع را فاصله گرفتن از تخیل، توهم، تمرکز و تفکر، برنامه، شفافیت و استفاده از تخصص‌ها می‌داند.

رییس‌جمهور اضافه کرد: دولت تدبیر و امید نهایت اهتمام خود را به کار می‌برد که بر مبنای اهداف و روش‌های عقلایی متناسب با واقعیت‌های موجود اعتدال را شالوده عملکرد و مدیریت کشور قرار دهد، تهدیدها را کاهش و فرصت‌ها را افزایش دهد. اعتدال‌گرایی بر موضوع رعایت اخلاق و مدارا اصرار می‌کند و از طریق گفت‌وگو، تفاهم و تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت سعی می‌کند که شکاف‌های اقتصادی و اجتماعی را به حداقل ممکن برساند. دولت تدبیر و امید بر حاکمیت قانون، رعایت حقوق و آزادی‌های همه شهروندان، پاسخگویی به جامعه تاکید دارد.

رییس‌جمهور در ادامه سخنان خود گفت: مردم تغییر و تحول و تعالی می‌خواهند، مردم می‌خواهند از فقر و تبعیض به دور باشند، مردم می‌خواهند کرامت داشته باشند و در فضای آزاد،‌ معنوی و عقلانی زندگی کنند.

وی اضافه کرد:پدران و مادران جامعه ما در پی آینده‌ای مطمئن برای فرزندان خود هستند و جوانان ما فرصت شکوفایی، کار و ابتکار می‌خواهند. مردم ما می‌خواهند بهتر زندگی کنند و عزت و زندگی باثباتی داشته باشند و جایگاه شایسته خود را در میان ملت‌ها باز یابند.

روحانی با بیان این‌که زنان از اول انقلاب بر مبنای اندیشه امام خمینی دوشادوش مردان در جهت توسعه کشور حضوری همه‌جانبه داشته‌اند، خاطرنشان کرد: انتخابات 24 خرداد جلوه‌گاه دیگری از این شگفتی‌آفرین بود. دولت تدبیر و امید به دنبال استیفای حقوق زنان و ایجاد فرصت‌های برابر برای زنان است.

وی با اشاره به این که یکی از اهداف کلیدی دولت، مبارزه با فساد و تبعیض خواهد بود، خاطرنشان کرد: همه مسئولان دستگاه‌ها باید دست به دست هم دهند تا با فساد مبارزه شود. اگر با فساد مبارزه کنیم فعالیت اقتصادی مردم معنا پیدا می‌کند، از منابع ملی به درستی استفاده می‌شود، شایسته‌سالاری گسترش می‌یابد و عدالت و شکوفایی اقتصادی به ارمغان آورده می‌شود، در چنین شرایطی فقر و تبعیض از جامعه رخت می‌بندد.

رییس‌جمهور همچنین اظهار کرد: یکی از رویکردهای دولت تدبیر و امید، زمینه‌سازی برای مشارکت گسترده مردم است. در این رویکرد کارآمدی، شفافیت، فراهم کردن زمینه کسب و کار مناسب، ترویج فرهنگ کارآفرینی، تقویت سرمایه اجتماعی، دستیابی فزآینده به علوم و فنون و تامین رفاه عمومی اساس سیاستگذاری‌ها خواهد بود.

روحانی در ادامه با بیان این که دولت به دنبال کاستن رنج‌ها و افزودن شادی‌های مردم است، خاطرنشان کرد: برای تحقق چنین هدفی، قدرت و ثروت ملی را باید افزایش دهیم و خرد جمعی را مبنای تصمیم‌گیری قرار دهیم. باید به بخش‌های غیردولتی اعتماد کرده و تصدی‌گری دولت را کاهش دهیم. ما باید به مردم اعتماد کنیم و با آنها صادق باشیم و شرایطی را فراهم آوریم که خود مردم مسئولیت را بپذیرند. چنین چارچوبی موجب افزایش اخلاق عمومی می‌شود. دولت باید ساختارها را اصلاح کند تا مردم بتوانند رشد کنند و توسعه ملی را فراهم آورند.

وی همچنین با بیان این که یکی از سرمایه‌های کشور وجود اقلیم‌های مختلف فرهنگی است، افزود: ایرانیان آموخته‌اند که دوشادوش هم با افتخار زندگی کنند. در زمینه توسعه نقاط مختلف کشور اقدامات زیادی انجام شده، اما هنوز هم کاستی‌ها و نارسایی‌هایی وجود دارد.

دولت تدبیر و امید بر این مبناست که زمینه استیفای حقوق افراد این مناطق را فراهم آورد و ارتقای کرامت و خلاقیت‌های فرهنگی و اجتماعی همه هموطنان را در سرلوحه کار خود قرار دهد.

رییس‌جمهور افزود: امروز مردم نسبت به مشکلات کشور هم آگاهی و هم دغدغه دارند، اما همین مردم با حضور پرشور در انتخابات 24 خرداد برای کشور امید آفریدند.

روحانی در بخش دیگری از سخنان خود با مورد توجه قرار دادن مسائل مربوط به حوزه سیاست خارجی اظهار کرد: من با قاطعیت تمام و به عنوان منتخب مردم اعلام می‌دارم، جمهوری اسلامی ایران در پی صلح و ثبات منطقه است.

وی با تاکید بر این‌که ایران لنگرگاه ثبات در این منطقه پرآشوب قلمداد می‌شود، افزود: ما در پی تغییر مرزها و دولت‌ها نیستیم. نظام سیاسی هر کشور به خواست و اراده عمومی مردم آن کشور بستگی دارد و ما با هرگونه دگرگونی در نظام‌های سیاسی از طریق مداخلات خارجی مخالفیم و به کارگیری زور را نقطه مقابل مردم سالاری و حق تعیین سرنوشت ملت‌ها می‌دانیم.

رییس جمهور همچنین با تاکید بر این‌که مخالفت و ستیز با هرگونه زورگویی، سلطه و تجاوز مخصوصا تعرض نظامی جزیی از فرهنگ اسلامی، انقلابی و ایرانی ماست، خاطرنشان کرد: آرامش و ثبات در همه مناطق پیرامونی ما نه فقط یک آرزوی خاص، بلکه نیاز و ضرورتی همه جانبه برای جمهوری اسلامی ایران است.

روحانی اظهار کرد: تلاش همه جانبه برای پایان دادن به ناآرامی‌ها، برادرکشی‌ها، خشونت‌های فرقه‌ای و قبیله‌ای و بی‌عدالتی‌ها در هر نقطه‌ای از جهان خواست قطعی همه ملت‌ها در جامعه جهانی امروز است. در جهان به هم پیوسته کنونی، هیچ قدرتی نمی‌تواند امنیت خود را از طریق ایجاد وحشت و ناامن کردن دیگران به دست بیاورد.

رییس جمهور ضمن این‌که رفاه، امنیت و توسعه را کالاهای جهانی و غیرقابل انحصار دانست، گفت: در تعاملات بین‌المللی، دولت تلاش خواهد نمود تا با ایجاد اعتماد متقابل بهتر و بیشتر، بین ایران و کشورهای منطقه و جهان امنیت ملی و پیرامونی خود را گسترش دهد.

وی با بیان این‌که شفافیت، کلید گشودن باب اعتماد است، افزود: شفافیتی که از آن سخن می‌گوییم نمی‌تواند یک طرفه و بدون ساز وکارهای اجتماعی و عملی در روابط در روابط دوجانبه و چند جانبه باشد.

روحانی همچنین با بیان این‌که تنش‌زدایی، ایجاد اعتماد متقابل و تعامل سازنده مسیر حرکت ما را روشن خواهد کرد، گفت: با صراحت تاکید می‌کنم که ایران هیچ‌گاه سرجنگ با دنیا نداشته است و ما تمامی تلاش‌های خود را معطوف به مهار جنگ‌طلبان و جنگ‌افروزان خواهیم کرد.

وی با بیان این‌که ایران بهای سنگینی برای استقلال خود پرداخت کرده است و همچنان برای عزت و سربلندی خود ارزش فراوانی قائل است، افزود: اگرچه تحریم‌ها فشار اقتصادی زیادی به مردم وارد کرده است، اما مشارکت فعال مردم در این انتخابات نشان داد که آنها در حراست از حقوق منافع ملی خود جدی و هوشیار هستند.

رییس جمهور گفت: ملتی را که با برخورداری از انسجام ملی و با مشارکت گسترده و در کمال آرامش و امنیت در انتخابات شرکت می‌کند نمی‌توان با تحریم به تسلیم واداشت و یا به جنگ تهدید کرد.

رییس‌جمهور در ادامه سخنانش در جمع مهمانان شرکت‌کننده در مراسم تحلیف خود در ادامه تشریح اصول سیاست خارجی دولت یازدهم، گفت: تنها راه تعامل با ایران، گفت‌وگو از جایگاه برابر و اعتمادسازی متقابل و احترام دوجانبه و کاستن از خصومت‌هاست.

به گزارش خبرنگار سیاسی ایسنا، این سخنان حسن روحانی با استقبال نمایندگان مجلس و حاضران مراسم و تشویق و فریادهای "احسنت" آنها همراه بود.

وی در ادامه افزود: تعامل سازنده بر اساس احترام متقابل و از موضع برابر مبنای روابط ما با سایر کشورها را تشکیل می‌دهد و متناسب با رفتار و برخورد طرف‌های مقابل در جهت بهبود و ارتقای روابط حرکت می‌کنیم.

رییس‌جمهور تاکید کرد: ‌به صراحت می‌گویم اگر پاسخ مناسبی می‌خواهید، نه با زبان تحریم بلکه با زبان تکریم با ایران سخن بگویید. (تشویق و احسنت مهمانان)

وی با بیان اینکه "در خاتمه سخنان خود دست همکاری را به سمت تمام نهادها و دستگاه‌های مسئول در کشور دراز می‌کنم"، گفت: دولت تدبیر و امید برای تحقق اهداف عالی کشور و افزایش شوکت ایران و کرامت ایرانیان به همفکری، همراهی و هم‌اندیشی همه مردم و مسئولان نیازمند است.

روحانی با اشاره به اهمیت دفاع از منافع ملی و پاسخگویی به خواسته‌های ملت ایران و تلاش در جهت ساختن آینده‌ای بهتر تصریح کرد: همگی باید قدر این فرصت را بدانیم و نکند که سرگرم حاشیه‌ها شویم و هدف را گم کنیم.

وی در بخش دیگری از صحبتهای خود گفت: خداوند متعال به این دولت و اعضای آن توفیق دهد که با پیشبرد اهداف، خدمات ارزنده‌ای را به ملت ایران ارائه کنند. از ملت ایران و نمایندگان محترم مجلس می‌خواهم که با مشورت و با توصیه به عدل مرا در این امر بزرگ یاری دهند.

رییس‌ دولت یازدهم همچنین از مهمانان داخلی و خارجی شرکت‌کننده در این مراسم تشکر و قدردانی کرد و گفت: توفیقات بیشتر را برای همه از خداوند آرزومندم.

روحانی در پایان اعلام کرد: با انجام بررسی‌های لازم، ارزیابی‌های لازم و هم‌اندیشی و مشورت با صاحب‌نظران و تشکل‌های علمی و تخصصی و در راستای اجرای اصل 133 قانون اساسی در همین جلسه اسامی وزرا به همراه زندگینامه آنها، برنامه‌هایشان و همچنین خط و مشی و اصول کلی دولت را در جهت اخذ رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌کنم.

به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام حسن روحانی اسامی اعضای پیشنهادی کابینه را به مجلس ارائه کرد.

اسامی وزرای پیشنهادی رئیس‌جمهور به شرح ذیل است:

بیژن زنگنه : وزارت نفت

عبدالرضا رحمانی‌فضلی: وزارت کشور

علی طیب‌نیا: وزارت امور اقتصادی و دارایی

سید محمود علوی: وزارت اطلاعات

حمید چیت‌چیان: وزارت نیرو

حسین دهقان: وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح

محمدرضا نعمت‌زاده: وزارت صنعت، معدن و تجارت

محمود حجتی: وزارت جهادکشاورزی

علی ربیعی: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

عباس آخوندی: وزارت راه و شهرسازی

محمدعلی نجفی: وزارت آموزش و پرورش

سید حسن هاشمی: وزارت بهداشت، درمان و آمورش پزشکی

مسعود سلطانی‌فر: وزارت ورزش و جوانان

محمدجواد ظریف: وزارت امور خارجه

حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی: وزارت دادگستری

علی جنتی: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

محمود واعظی: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

جعفر نیلی‌منفرد: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری 

حسن رحیمی مدیر کل روابط عمومی قوه قضاییه در گفت‌وگو با فارس با رد گمانه‌زنی‌های روزهای اخیر رسانه‌های کشور در خصوص معرفی اسامی مختلف برای تصدی وزارت دادگستری گفت: آیت الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضاییه در اجرای اصل 160 قانون اساسی حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی را برای تصدی پست وزارت دادگستری به حجت الاسلام روحانی رئیس جمهور کشورمان معرفی کرد.

پورمحمدی در حال حاضر رئیس سازمان بازرسی کل کشور است و پیش از این نیز در دولت نهم وزیر کشور بوده است.

شبکه اسکای نیوز عربی اعلام کرد: هواپیمای حامل عمر البشیر، رئیس‌جمهوری سودان که راهی تهران بود تا در مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری ایران شرکت کند، اجازه عبور از حریم هوایی عربستان سعودی را پیدا نکرد.

هنوز دلیل این اقدام عربستان و یا موضع‌گیری رسمی این کشور مشخص نیست اما اسکای نیوز عربی تاکید کرد که هواپیمای حامل عمر البیشر به ناچار مسیر خود را برای رفتن به ایران تغییر داد.

به گزارش ایسنا، بنا به گفته خبرنگار این شبکه خبری در سودان نیز هواپیمای حامل البشیر به خارطوم پایتخت سودان بازگشته است. 

پژوهش‌های بسیاری در مورد نقش اسراییل در ایجاد بحران در مصر در دوره پس از انقلاب ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ بویژه پس از به قدرت رسیدن مرسی منتشر شده است. من سعی کردم فقط موضع اسراییل از ۳۰ ژوئن امسال تاکنون را برررسی کنم. منبع اصلی‌ام تحقیقات و بررسی‌های دوست و همکارم دکتر صالح التعامی است که زبان عبری را به خوبی می‌داند و مسائل داخل اسراییل را با دقت پیگیری می‌کند.

 
حجم مطالب منتشرشده وحشتناک است و من فقط به گزیده‌های مطالب رسانه‌های اسراییل در ۲۹ جولای اکتفا می‌کنم تا به میزان توجه و اهتمام اسراییلی‌ها به کودتا و اوضاع مصر پی ببریم.
یکی از مهم‌ترین دیدگاه‌هایی که رصد کردم، بدون هیچگونه توضیحی، بیانات امنون ابرامویچ تحلیلگر شبکه ۲ تلویزیون اسراییل است که می‌گوید: «برای نتانیاهو موفقیت کودتای ارتش در مصر مهم‌تر از شکست برنامه هسته‌ای ایران است».

شرق‌شناس صهیونیستی آفی می‌دا می‌گوید: «تلاش گسترده‌ای که ارتش برای تغییر فضای فرهنگی مصر انجام داده نقش زیادی در تضعیف رادیکالیسم اسلامی داشته است».
ژنرال صهیونیستی روفین بیدهستور می‌گوید: «دخالت ارتش بدین نحو از لحاظ کمی و کیفی برتری ما بر اعراب را تا سالهای سال تضمین و استمرار می‌بخشد».
در‌‌ همان شب کانال ۱۰ اسراییل اعلام کرد که نتانیاهو از اوباما خواسته تا به رهبران عرب فشار آورد برای مشروعیت بخشیدن به کودتاگران میزان بازید خود از مصر را فزایش دهند.

پروفسور افرایم کام بزرگ‌ترین پژوهشگر موسسه تحقیقات امنیت ملی اسراییل طی مقاله‌ای در «اسراییل الیوم» نسبت به ناکامی کودتای نظامی در مصر هشدار می‌دهد و می‌گوید: «منافع استراتژیک اسراییل ایجاب می‌کند ائتلاف ارتش و لیبرال‌ها موفق شوند».
دان حالوتس رییس سابق ارکان ارتش اسراییل در گفتگو با رادیوی ارتش اسراییل می‌گوید: «مهم‌ترین دستاورد اقدامات اخیر السیسی برای ما، تضعیف ارتش مصر در دراز مدت است».
افرایم هالیفی رییس پیشین موساد: «موفقیت کودتا علیه مرسی موجب تقویت جایگاه آمریکا و در نتیجه تقویت جایگاه ما در منطقه خواهد شد».

اوی سیغل تحلیلگر کانال ۲ اسراییل: «با سقوط مرسی، نتانیاهو، خوشبخت‌ترین فرد روی کره زمین است، زیرا مرسی با حمله اخیرش به غزه، هیبت او را جریحه‌دار کرده بود».
آلوین لیفین، مدیر سابق وزارت خارجه اسراییل مطلبی در مورد عزل مرسی با این عنوان منتشر کرد: «رویای دموکراسی عربی پایان یافت».

مجله پژوهشی مموکاد متعلق به صهیونیست‌ها شماره ویژه‌ای با عنوان «از هم پاشیدن جهان عرب» منتشر کرد.
جلب‌ترین و تحقیرآمیز‌ترین توصیف را اندیشمند صهیونیستی ایال باردو داشت که می‌گوید: «نظام سیاسی مصر بعد از برکناری مرسی چنان است که گویی آیفون را با یک گوشی معمولی قدیمی عوض کرده باشند.»
 

منبع: روزنامه الشروق مصر

مترجم: عبدالسلام سلیمی